ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΝΤΗΡΗΤΕΣ ΑΝΑΣΤΗΛΩΝΟΥΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΝΗΜΕΙΟ-ΚΟΣΜΗΜΑ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Ένα από τα σημαντικότερα και πιο εμβληματικά μνημεία της Βόρειας Μακεδονίας, ο βυζαντινός ναός του Αγίου Γεωργίου στο Κουρμπίνοβο, αναστυλώνεται από Έλληνες αρχαιολόγους και συντηρητές. Πρόκειται για την πρώτη πολιτιστική διακρατική συνεργασία μεταξύ της Ελλάδας και της Βόρειας Μακεδονίας μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών και αποτελεί «οδηγό» για περαιτέρω συνεργασίες στον τομέα της συντήρησης πολιτιστικών μνημείων μεταξύ των δύο πλευρών. Η προσπάθεια ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2021 όταν το Υπουργείο Πολιτισμού της Βόρειας Μακεδονίας υπέγραψε με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων μνημόνιο συνεργασίας για τη συντήρηση των τοιχογραφιών του πολύ σπουδαίου αυτού ναού.

Οι εργασίες συντήρησης του συνόλου των τοιχογραφιών που χρονολογούνται από την εποχή των Κομνηνών (1191 μ.Χ. βάσει επιγραφής που σώζεται στα ελληνικά στο ίδιο το μνημείο) αναμένεται να ολοκληρωθούν μέχρι τον προσεχή Σεπτέμβριο-Οκτώβριο με πλήρη χρηματοδότηση από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Για τη διάσωση του μνημείου εργάζονται οχτώ Έλληνες συντηρητές.

Αρχικά έγιναν επιτόπιες αυτοψίες εκ μέρους των συντηρητών του ΕΚΒΜΜ και αμέσως μετά εγκρίθηκε από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού της Βόρειας Μακεδονίας η εκπόνηση ολοκληρωμένης σχετικής μελέτης για δειγματοληψίες χρωστικών, λήψεις με πολυφασματική κάμερα, λήψεις με UV ακτινοβολία, χρωματομετρία, μακροσκοπικές λήψεις με στερεομικροσκόπιο και φωτογράφηση με εφαπτομενικό φωτισμό.

Στο πρώτο στάδιο πραγματοποιήθηκαν οι απαραίτητες στερεώσεις, τα στεφανώματα και τα ενέματα στις τοιχοποιίες που συγκρατούν τις τοιχογραφίες. Κατόπιν ακολούθησαν εργασίες αντικατάστασης του δαπέδου τις οποίες υλοποίησε το Ινστιτούτο Μνημείων και Μουσείων του Μοναστηρίου (Bitola). Το επόμενο στάδιο είναι ο καθαρισμός των τοιχογραφιών. Οι εργασίες αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί εντός του 2023. Τις εργασίες επιθεώρησαν τις προηγούμενες μέρες η Πρέσβης της Ελλάδος στη Βόρεια Μακεδονία, Σοφία Φιλιππίδου, και η Υπουργός Πολιτισμού της Βόρειας Μακεδονίας, Bisera Kostadinovska-Stojchevska, οι οποίες  χαρακτήρισαν το έργο υπόδειγμα διμερούς συνεργασίας.

«Έχουμε εξαιρετική συνεργασία με τους ανθρώπους εκεί. Μας δώσανε τη δυνατότητα να δουλέψουμε σε ένα από τα κορυφαία μνημεία της χώρας τους, μια αντίστοιχη Ακρόπολη, ένα αντίστοιχο Θησείο, δηλ. σε τέτοια υψηλή κλίμακα είναι αυτό το μνημείο που δουλεύουμε», δήλωσε στο ethnos.gr η  Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, δρα Φλώρα Καραγιάννη και πρόσθεσε: «Ανταποκριθήκαμε άμεσα στο αίτημα των γειτόνων. Είναι πολύ σημαντικό για την Ελλάδα και το κέντρο μας να συνδεθεί με τη συντήρηση ενός τέτοιου μνημείου-τοιχογραφικού συνόλου, κορυφαίου στην ιστορία της βυζαντινής τέχνης. Πρόκειται για μια εποχή που έχει δώσει στην τέχνη πολύ σημαντικά μνημεία. Η εξέλιξη της τέχνης σε αυτήν την περίοδο είχε φτάσει σε πολύ υψηλό σημείο ακμής.  Το Κουρμπίνοβο είναι από τα πιο σημαντικά δείγματα αυτής της κωνσταντινουπολίτικης τέχνης σε επίπεδο τεχνοτροπίας και εικονογραφικής εξέλιξης»

Μιλώντας για το ΕΚΒΜΜ η Πρόεδρός του, καθηγήτρια Ναταλία Παύλου, τόνισε στο ethnos.gr ότι είναι το μοναδικό Κέντρο της Ελλάδας στο είδος του, το οποίο μπορεί να αναπτύξει δραστηριότητα σε ξένες χώρες. Να τις βοηθήσει να αποκτήσουν σχετική τεχνογνωσία. 

Ήδη το ΕΚΒΜΜ  έχει επισκεφθεί τα προηγούμενα χρόνια την Αλβανία και έχουν μεταφερθεί από κει εικόνες στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη, όπου και συντηρήθηκαν. Το Κέντρο έχει ασχοληθεί με τη συντήρηση ψηφιδωτών δαπέδων στην Ιορδανία και αναμένεται να αναλάβει εκεί τη συντήρηση μιας βασιλικής-βυζαντινής εκκλησίας. «Διασώζουμε και καταγράφουμε τη βυζαντινή κληρονομιά όχι μόνο μέσα στην Ελλάδα αλλά και εκτός Ελλάδος». Ως αρχαιολόγοι έχουμε βαθιά γνώση της βυζαντινής τέχνης αλλά και των σύγχρονων μεθόδων συντήρησης τοιχογραφιών, ψηφιδωτών δαπέδων και ζωγραφικών εικόνων της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου. Αυτό το αναγνωρίζουν τόσο οι γείτονες στα Βαλκάνια όσο και οι λαοί στην Ανατολική Μεσόγειο».

Σε όλα τα στάδια του έργου στο Κουρμπίνοβο είναι πολύτιμη και ιδιαίτερα αποτελεσματική η άριστη συνεργασία της ελληνικής πλευράς με το Ινστιτούτο Μνημείων και Μουσείων του Μοναστηρίου (Bitola).