Τα τελευταία χρόνια λέγονται και γράφονται πολλά για τις ανεμογεννήτριες, που, αλήθεια είναι ότι, ο αριθμός τους έχει εκτοξευτεί τα τελευταία χρόνια.

Σημειώνουμε ότι στη χώρα μας λειτουργούν 3.008 ανεμογεννήτριες (στοιχεία 2024) συνολικής ισχύος 5.326MW (έως και τον Ιούνιο του 2024, έναντι 5.229MW για ολόκληρο το 2023), οι οποίες έχουν ημερήσια παραγωγή αιολικής ενέργειας 7,1GWh. Όσον αφορά στο μείγμα της παραγόμενης ενέργειας στην Ελλάδα, το 4,5% του ηλεκτρισμού προήλθε από αιολική ενέργεια.

Με τα στοιχεία του 2023, είχαμε 11TWh ηλεκτρική ενέργεια από τα αιολικά μας πάρκα καλύπτοντας το 23,5% της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής το 2023.

ΕΛΕΤΑΕΝ

H οικονομική συνεισφορά των αιολικών πάρκων, εκεί που λειτουργούν, στα νοικοκυριά

Σύμφωνα με τη νομοθεσία διανέμεται το λεγόμενο «τέλος υπέρ καταναλωτών» στους οικιακούς καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας που διαμένουν σε περιοχές.
Τα ποσά του ειδικού τέλους που διανέμονται είναι τα ποσά που, με βάση το νόμο, παρακρατούνται αυτόματα από τις πληρωμές προς τα αιολικά πάρκα με σκοπό να μειώνουν το λογαριασμό ρεύματος των οικιακών καταναλωτών και αντιστοιχούν στο 1% – 1,2% του τζίρου των έργων. Αντίστοιχες παρακρατήσεις γίνονται από τα μικρά υδροηλεκτρικά (ΜΥΗ), τους σταθμούς βιοενέργειας και μερικά φωτοβολταϊκά.

Με φετινή απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι ιδιαίτερα σημαντικά τα ποσά ανά κοινότητα που θα λάβουν οι καταναλωτές για την παραγωγή Α.Π.Ε. των ετών 2021 και 2022 (με καθυστέρηση, πάντως). Στις ίδιες κοινότητες, οι δήμοι οφείλουν να διαθέτουν για τοπικά έργα το μέγιστο μέρος των ποσών που αποδίδονται σε αυτούς και ισούται με το 1,7% – 1,8% του τζίρου των έργων. Το συνολικό ποσό για τα έτη 2021 και 2022 ανέρχεται σε 62 εκατομμύρια ευρώ, ήτοι 23,1 εκατομμύρια ευρώ για τη μείωση των λογαριασμών των οικιακών καταναλωτών και 39 εκατομμύρια ευρώ για τοπικά έργα που πρέπει να εκτελούνται από τους δήμους.

Το 87,5% αυτών των ποσών, ήτοι πάνω από 54 εκατ. ευρώ, προέρχεται από τα αιολικά πάρκα, ενώ από τα 23,1 εκατ. ευρώ στους καταναλωτές, πάνω από 20 εκατ. ευρώ προέρχονται από τα αιολικά πάρκα.

Από τους ΟΤΑ της χώρας, τα μεγαλύτερα συνολικά ποσά για τους κατοίκους τους αφορούν τους καταναλωτές στους ακόλουθους Δήμους: Καρύστου Ευβοίας (3,2 εκατ. ευρώ), Θηβαίων Βοιωτίας (1,9 εκατ. ευρώ), Αρριανών Ροδόπης (1 εκατ. ευρώ), Τανάγρας Βοιωτίας (874 χιλ. ευρώ), Αλεξανδρούπολης Έβρου (760 χιλ. ευρώ), Σητείας Κρήτης (669 χιλ. ευρώ), Ύδρας (631 χιλ. ευρώ), Τρίπολης Αρκαδίας (630 χιλ. ευρώ) και Δελφών Φωκίδας (594 χιλ. ευρώ).
Αντίστοιχα τα ποσά ανά κοινότητα: Ύδρας (631 χιλ. ευρώ), Αισύμης Έβρου (558 χιλ. ευρώ), Στουππαίων Ευβοίας (556 χιλ. ευρώ), Θίσβης Βοιωτίας (486 χιλ. ευρώ), Νέων Στύρων Ευβοίας (453 χιλ. ευρώ), Κομίτου Ευβοίας (425 χιλ. ευρώ), Δεσφίνας Φωκίδας (387 χιλ. ευρώ), Κέχρου Ροδόπης (379 χιλ. ευρώ), Οργάνης Ροδόπης (368 χιλ. ευρώ), Παλαικάστρου Σητείας (338 χιλ. ευρώ) και Ερατύρας Κοζάνης (323 χιλ. ευρώ).

Σε επίπεδο Περιφερειών, η Στερεά Ελλάδα λαμβάνει 9,3 εκατ. ευρώ για τους καταναλωτές των κοινοτήτων της, ενώ η Κρήτη 1,3 εκατ. ευρώ χάρη κυρίως στα αιολικά πάρκα της ανατολικής Κρήτης. Όλα τα ποσά αφορούν την καταβολή στους δικαιούχους καταναλωτές για δύο μόνο έτη (2021 και 2022), ενώ όσο λειτουργούν αιολικά πάρκα οι καταβολές θα συνεχίζονται με την μορφή μειώσεων στους λογαριασμούς κατανάλωσης.

Όλα αυτά αφορούν αριθμούς και την εικόνα για τι συνεισφέρουν τα αιολικά πάρκα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα.

Πώς κατανέμεται η αιολική ενέργεια από Περιφέρεια

Η Στερεά Ελλάδα κατέχει τα σκήπτρα στην παραγωγή ενέργειας από αιολικά πάρκα, όσο οι επόμενες 6 Περιφέρειες μαζί.

ΕΛΕΤΑΕΝ

Η κατανομή παραγωγής αιολικής ενέργειας ανά εταιρεία

Αναμφίβολα, ηγετική θέση στην παραγωγή αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα κατέχει ο ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ.

ΕΛΕΤΑΕΝ

Για να έχουμε μια σφαιρική άποψη για τη χρησιμότητα των αιολικών πάρκων ή και για ενδεχόμενα ζητήματα που υπάρχουν ως προς το περιβάλλον, ζήτησα τη γνώμη της κυβέρνησης, της εκπαιδευτικής και επιστημονικής κοινότητας, της Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των περιβαλλοντικών οργανώσεων.

Συγκεκριμένα απηύθυνα ερωτήσεις προς την Αλεξάνδρα Σδούκου, υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αρμόδια για τις ΑΠΕ, τον καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Σταύρο Παπαθανασίου, τον περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδος Φάνη Σπανό, τον Θανάση Ζεκεντέ, δήμαρχο Λοκρών, τον Δημήτρη Στασινό, τοπογράφο υπεύθυνο για έργα αιολικών πάρκων, και τον Αποστόλη Καλτσή, υπεύθυνο προγραμμάτων στο Τμήμα Διατήρησης της Ορνιθολογικής εταιρείας.

Ορισμένες από τις ερωτήσεις ήταν κοινές, αλλά και ορισμένες εξατομικευμένες.

Αλεξάνδρα Σδούκου

Πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν τα αιολικά πάρκα, οι ανεμογεννήτριες, για την παραγωγή ενέργειας στη χώρα μας και πόσο συμβάλλουν στο μείγμα της παρεχόμενης ενέργειας στην Ελλάδα.

Αλεξάνδρα Σδούκου: Τα χερσαία αιολικά πάρκα είναι μια από τις πλέον ώριμες και φθηνές καθαρές τεχνολογίες που έχουμε στη διάθεσή μας ώστε να πετύχουμε τους κλιματικούς και ενεργειακούς στόχους, όπως αυτοί αποκρυσταλλώνονται στο αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), δηλαδή τον οδικό μας χάρτη.

Το κόστος των νέων αιολικών ανέρχεται σήμερα μόλις σε 50-60 ευρώ/MWh, έναντι πάνω από 150 ευρώ στην περίπτωση των μονάδων άνθρακα ή φυσικού αερίου, οπότε νομίζω είναι προφανές το κίνητρο για μια χώρα που θέλει να εξασφαλίσει χαμηλές τιμές για τους καταναλωτές της.

Παράλληλα, τα αιολικά έχουν μεγάλη σημασία διότι παράγουν σε διάφορες ώρες της ημέρας και όχι μόνο όταν έχει ήλιο, όπως τα φωτοβολταϊκά. Ως εκ τούτου, παρέχουν μια σημαντική υπηρεσία στο σύστημα.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ για το φετινό Ιούλιο, τα αιολικά παρήγαγαν 1.055 GWh καθαρής ενέργειας, ποσότητα που αντιστοιχούσε στο 72,7% της συνολικής ανανεώσιμης παραγωγής (Α.Π.Ε.) στη χώρα μας. Αν προσθέσουμε και τις συμβατικές μονάδες, το σύνολο της ηλεκτρικής ενέργειας που παρήχθηκε εκείνο το μήνα ήταν 5.724 GWh, άρα βλέπουμε ότι μόνα τους τα αιολικά κάλυψαν ένα πολύ σημαντικό μερίδιο.

Σταύρος Παπαθανασίου

Σταύρος Παπαθανασίου: Όλες οι τεχνολογίες ΑΠΕ είναι σημαντικές και έχουν θέση στο μείγμα παραγωγής. Ωστόσο, οι δύο σημαντικότερες από πλευράς μεγέθους και συνεισφοράς είναι τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά (ΦΒ). Σε όρους εγκατεστημένης ισχύος σήμερα προηγούνται τα ΦΒ (7,2 GW ΦΒ και 5,2 GW αιολικών), αλλά σε όρους ενεργειακής παραγωγής έχουν μικρό προβάδισμα τα αιολικά, έχοντας συμβάλει κατά 17% τα ΦΒ και 23% τα αιολικά στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής του 2023.

Παναγιώτης Παπασταματίου

Παναγιώτης Παπασταματίου: Η ηλεκτρική ενέργεια που παρήγαγαν τα αιολικά πάρκα στην Ελλάδα το πρώτο εξάμηνο του 2024, αντιστοιχεί περίπου στο 24% της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής της χώρας.

Στόχος για το 2030 είναι η συνολική παραγωγή από Α.Π.Ε. να φθάσει στο 80% της ηλεκτρικής κατανάλωσης. Ο ρόλος των αιολικών πάρκων στο στόχο αυτό είναι κομβικός. Τα αιολικά πάρκα προσφέρουν εκτός από καθαρή, και φθηνή ενέργεια με σταθερό και προβλέψιμο κόστος παραγωγής. Επιπλέον, το ισχυρό τους πλεονέκτημα έναντι των φωτοβολταϊκών, που είναι αυτή τη στιγμή η κυρίαρχη μορφή Α.Π.Ε στη χώρα μας, είναι ότι παράγουν ενέργεια πιο ομαλά κατανεμημένη σε όλες τις ώρες του 24ώρου. Για αυτό απαιτείται πιο ισόρροπη ανάπτυξη του μείγματος αιολικών και φωτοβολταϊκών -και γενικά των Α.Π.Ε- προκειμένου να απολαύσουν οι καταναλωτές και η οικονομία, ακόμα μεγαλύτερο οικονομικό όφελος από την ενεργειακή μετάβαση. Μελέτες και αναλύσεις που έχουμε παρουσιάσει δείχνουν ότι για μέγιστο όφελος, το μερίδιο της αιολικής ισχύος πρέπει να είναι τουλάχιστον 50%-60% του μείγματος αιολικών- φωτοβολταϊκών το 2030.

Υπάρχει χωροταξικό που καθορίζει που πρέπει να τοποθετούνται αιολικά πάρκα; Υπάρχουν και Περιφέρειες που θεωρούνται επιβαρυμένες, όπως η Στερεά Ελλάδα.

Αλεξάνδρα Σδούκου: Η θέση της κυβέρνησης είναι ότι δεν πρέπει να επιτρέπεται η εγκατάσταση αιολικών οπουδήποτε αλόγιστα. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που ανακοινώθηκε το μέτρο των «Απάτητων Βουνών», προκειμένου να προστατευτούν ορεινά σημεία της χώρας με μεγάλη φυσική ή πολιτιστική αξία.
Υπάρχει συγκεκριμένο πλαίσιο που διέπει το που μπορεί να εγκατασταθεί ένα αιολικό πάρκο και σύντομα θα παρουσιαστεί το νέο Ειδικό Χωροταξικό των Α.Π.Ε., το οποίο θα εκσυγχρονίσει τους κανόνες και θα επιτρέψει στη χώρα μας να προχωρήσει ακόμα πιο ορθολογικά τα επόμενα χρόνια με την ανάπτυξη του κλάδου.

Θα πρέπει, όμως, να καταλάβουμε ότι δεν γίνεται να ζητάμε καθαρή ενέργεια και ταυτόχρονα να απορρίπτουμε κάθε πιθανή λύση. Τα αιολικά είναι εκ των ουκ άνευ σε κάθε σύγχρονο ενεργειακό σύστημα και δίχως τη συμβολή τους η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να πετύχει τους στόχους για τους οποίους έχει δεσμευτεί. Ζητούμενο, λοιπόν, είναι να βρούμε τη βέλτιστη ισορροπία σε συνάρτηση και με όσα ζητάει η κοινωνία.

Φάνης Σπανός

Φάνης Σπανός: Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, και σύμφωνα με την αίσθησή μας το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, είμαστε κατ’ αρχήν θετικοί ως προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις πολιτικές βελτίωσης του εθνικού και ευρωπαϊκού ενεργειακού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Δημιουργεί, όμως, δικαιολογημένη ανησυχία, αλλά και αγανάκτηση πολλές φορές, ο τρόπος και η έκταση ανάπτυξης αυτών των επενδύσεων. Γίνεται σαρωτικά, σε θέσεις συχνά ακατάλληλες και χωρίς να λαμβάνονται ουσιαστικά υπόψη περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά στοιχεία.

Επαναλαμβάνω, ότι ως Περιφέρεια δεν είμαστε επί της αρχής αντίθετοι και αναγνωρίζουμε τα οφέλη των Α.Π.Ε. σε εθνικό επίπεδο. Θεωρούμε επιβεβλημένο, όμως, να υπάρχει αναλογικότητα, χωροταξία, κοινωνική συναίνεση. Και πάνω απ’ όλα, μέτρο και λογική!

Αναμφισβήτητα η Στερεά Ελλάδα είναι υπερκορεσμένη. Ειδικά η Εύβοια. Επίσημα στοιχεία, από τον Ιανουάριο του 2021, έχουν αποδείξει και αναδείξει το πρόβλημα στη Στερεά Ελλάδα, όπου είναι εγκατεστημένα αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος 1.678MW, επί συνόλου 4.114MW στην Επικράτεια, ήτοι 41% επί του συνόλου της χώρας!

Δεκάδες αιτήσεις βρίσκονται σε διάφορες φάσεις ωριμότητας, από το αρχικό στάδιο έως τη φάση εγκατάστασης, αιολικών πάρκων σε περιοχές και εμείς έχουμε αιτηθεί την αναστολή όλων. Απαιτούμε να εφαρμόζεται πλήρως και συμπλεκτικά το γράμμα, αλλά και το πνεύμα της κείμενης νομοθεσίας (χωροταξικής, περιβαλλοντικής κλπ.), προκειμένου να διασφαλιστεί η «ενεργειακή δημοκρατία» και η αρχή της αναλογικότητας.

Παναγιώτης Παπασταματίου: Υπάρχει το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Α.Π.Ε. που περιλαμβάνει κριτήρια, κανόνες και κατευθύνσεις για τα αιολικά πάρκα και την χωροθέτησή τους π.χ. κανόνες για τον υπολογισμό της φέρουσας ικανότητας, ζώνες αποκλεισμού (π.χ. οι περιοχές προστασίας της φύσης κλπ.), ελάχιστες αποστάσεις από σημεία ενδιαφέροντος (π.χ. μνημεία, οικισμούς κλπ.), μεθοδολογία εκτίμησης της επιτρεπόμενης επίπτωσης στο τοπίο κλπ.

Το Χωροταξικό αυτό είναι μια σημαντική ψηφίδα στο συνολικό νομοθετικό πλαίσιο που ορίζει τους κανόνες χωροθέτησης και περιβαλλοντικής αδειοδότησης των αιολικών πάρκων.

Δυστυχώς, βλέπουμε να υπάρχουν πρωτοβουλίες ή προτάσεις που ζητούν ατεκμηρίωτα, οριζόντιους αποκλεισμούς των αιολικών πάρκων από πολύ εκτεταμένες περιοχές της χώρας. Ζητούν δηλαδή να απαγορευθεί εκ των προτέρων η δυνατότητα να υποβάλλεται και να αξιολογείται μια συγκεκριμένη μελέτη για ένα συγκεκριμένο έργο, και να γίνεται αποδεκτή ή να απορρίπτεται με βάση τα συγκεκριμένα πραγματικά δεδομένα. Αυτό το θεωρούμε λάθος.
Θα ήθελα, τέλος, να πω ότι δεν συμφωνώ με τον όρο «επιβαρυμένη περιοχή» που υπάρχει στην ερώτησή σας. Το τι μπορεί να μπει και πού, σταθμίζεται συνεχώς με βάση το νόμο και τις επιπτώσεις της κάθε απόφασης (θετικής ή απορριπτικής) στο περιβάλλον, στο κόστος ενέργειας, στην οικονομία και την κοινωνία. Σταθμίζεται επίσης με βάση τις εξελισσόμενες συνθήκες: άλλες οι πραγματικές και νομικές ανάγκες για Α.Π.Ε. πριν 10 ή 15 χρόνια και άλλες σήμερα όταν η κλιματική κρίση είναι εδώ και όταν οι δεσμευτικοί στόχοι που θέτει η ευρωπαϊκή νομοθεσία έχουν αυξηθεί πάρα πολύ. Το να σκεφτόμαστε, λοιπόν, ότι μια ολόκληρη περιφέρεια της χώρας δεν είναι πλέον κατάλληλη για οποιαδήποτε μορφή αιολικού πάρκου, είναι ανέλεγκτο και αλυσιτελές και για αυτό είναι λάθος.