ΟΜΙΛΙΑ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ ΜΕ ΘΕΜΑ «ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ»

Φώτη μου σε ευχαριστώ πάρα πολύ. Ευχαριστώ εσένα και όλους εκείνους που είχαν την πρωτοβουλία

και την ευθύνη της οργάνωσης αυτής της τόσο σημαντικής και πετυχημένης, όπως βλέπω, εκδήλωσης. 

Φίλες και φίλοι, απευθύνομαι ιδιαίτερα στους αιρετούς άρχοντες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α' και Β' βαθμού, αλλά φυσικά σε όλα τα παριστάμενα στελέχη του ΠΑΣΟΚ και της Δημοκρατικής Παράταξης, σε όλους τους φίλους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που δεν έχουν οργανωτική σχέση με το χώρο μας, αλλά συστρατευόμαστε στην προσπάθεια για την αναβάθμιση του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Μας τιμά η παρουσία όλων σας και προσβλέπουμε στη στενή ανοιχτή ειλικρινή και πρακτική συνεργασία μαζί σας. 

Όταν σχεδιάζαμε την εκδήλωση αυτή, δεν είχαν προκύψει οι τελευταίες σημαντικές πολιτικές εξελίξεις σε σχέση με την διαπραγμάτευση και την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Όπως ξέρετε, αποφασίσαμε χθες με τον Πρωθυπουργό να επιταχύνουμε τις διαδικασίες εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας προκειμένου να αποσαφηνιστεί ο πολιτικός ορίζοντας και η χώρα να είναι σε θέση να παρατάξει όλες τις δυνάμεις της και όλα τα επιχειρήματά της στην πολύπλοκη και δύσκολη διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους εταίρους της και το ΔΝΤ τώρα που κλείνουμε ένα μεγάλο και δύσκολο κύκλο, ένα κύκλο θυσιών και υπέρμετρων προσπαθειών και μεταβαίνουμε σε ένα άλλο καθεστώς στο καθεστώς της λεγόμενης προληπτικής πιστωτικής γραμμής, που δεν είναι δάνειο, δεν είναι πρόγραμμα, δεν είναι μνημόνιο, δεν είναι η ασφυκτική και συχνά προσβλητική επιτήρηση της χώρας από την τρόικα.

Αλλά είναι ένας θώρακας προστασίας της ελληνικής οικονομίας, είναι ένας μηχανισμός διαφύλαξης των επιτευγμάτων και των θυσιών του ελληνικού λαού, έτσι ώστε να μπορέσουμε σε ένα χρόνο το αργότερο να είμαστε μια χώρα η οποία δεν χρειάζεται ούτε καν θώρακα προστασίας, γιατί οι αγορές θα την έχουν υποδεχθεί ως μια ισότιμη ευρωπαϊκή χώρα που ξανακατακτά τη θέση που της αξίζει μέσα στην ευρωπαϊκή και τη διεθνή αγορά. 

Ναι, δυστυχώς έτσι διαμορφώνεται η σχέση ανάμεσα στα κράτη και τις αγορές. Οι αγορές είναι αυτές που πιστοποιούν –εντός εισαγωγικών- την ανεξαρτησία και την κυριαρχία των κρατών η οποία δημοσιονομικά και χρηματοοικονομικά ταυτίζεται με την ικανότητα των κρατών να δανείζονται με όσο γίνεται καλύτερους όρους στην παγκόσμια αγορά. Γιατί αφ' ης στιγμής τα κράτη έκαναν αποδεκτή την ιδέα ενός δημόσιου χρέους που χρηματοδοτείται από τις αγορές, οι αγορές απέκτησαν το πάνω χέρι είτε αυτό αφορά μεγάλα και πανίσχυρα κράτη, όπως οι ΗΠΑ, είτε αφορά μικρά τριτοκοσμικά κράτη που αγωνίζονται να επιβιώσουν. 

Εμείς έχουμε το μεγάλο πλεονέκτημα τα 9/10 του χρέους μας αυτή τη στιγμή να βρίσκονται στα χέρια των Ευρωπαίων εταίρων μας και των ευρωπαϊκών θεσμών κατά ένα μικρό τμήμα στα χέρια του ΔΝΤ. Είναι τεράστιο πλεονέκτημα το γεγονός ότι μόλις το 1/10 του ελληνικού δημοσίου χρέους βρίσκεται στα χέρια της αγοράς. Είναι εμπορεύσιμο στην αγορά και είναι ανοιχτό στις κερδοσκοπικές πιέσεις που μπορεί να ασκήσει η αγορά σε οποιαδήποτε χώρα.

Τι είναι αυτό που μας οδήγησε στη χθεσινή απόφαση; Πρώτον, το γεγονός ότι το Eurogroup χθες πολιτικά, υποδέχτηκε, αποδέχτηκε και ενθάρρυνε την αλλαγή σελίδας. Επιβεβαίωσε και τίμησε τις θυσίες και τα επιτεύγματα του ελληνικού λαού και ουσιαστικά αποφάσισε πως η Ελλάδα αλλάζει καθεστώς, αλλάζει πλαίσιο και μέσα σε μόλις δυο μήνες μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου του 2015 περιμένει να έχουν ολοκληρωθεί όλες οι διαπραγματεύσεις και όλες οι διαδικασίες, ώστε να έχουμε μπει σε μια νέα φάση.

Αυτό σημαίνει όμως από την άλλη μεριά ότι έχουμε μπροστά μας ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα εντατικοποίησης των προσπαθειών για να λύσουμε όλα τα θέματα. Όχι για να κλείσουμε μια επιθεώρηση που κάνει η τρόικα την τελευταία. Όχι για να πάρουμε μια μικρή δόση την τελευταία 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αλλά για να διαμορφώσουμε το νέο πλαίσιο το οποίο είναι τελείως διαφορετικό, πολύ πιο άνετο, πολύ πιο φιλικό για την πραγματική οικονομία, την ανάπτυξη, την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή και βεβαίως έχουμε να διαπραγματευτούμε τα θέματα του χρέους όχι με δημαγωγίες, υστερίες και αφέλειες, αλλά αξιοποιώντας στο έπακρο ειλημμένες ήδη πολιτικές δεσμεύσεις των εταίρων μας, που έχουν καταγραφεί στις αποφάσεις του Eurogroup από το Φεβρουάριο του 2012 και όλα αυτά τελικά συνιστούν περαιτέρω μείωση του χρέους, περαιτέρω κούρεμα του χρέους, γιατί καταφέραμε το 2012 όχι μόνο να κουρέψουμε 180 δισεκατομμύρια χρέους σε όρους καθαρής παρούσης αξίας, πραγματικούς, όχι μόνο να αναδιαρθρώσουμε το χρέος κατά τρόπο ριζοσπαστικό, αλλά να ενσωματώσουμε στο χρέος ένα μηχανισμό περαιτέρω μείωσης που τώρα ήρθε η ώρα να αξιοποιήσουμε.

Αλλά όταν έχει να κάνει κανείς τέτοια πράγματα, όταν έχει να πάρει κανείς τέτοιες αποφάσεις, όταν τώρα χρειάζεται περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στιγμή μια πραγματική εθνική ομάδα διαπραγμάτευσης, δεν μπορεί να έχεις ένα αβέβαιο πολιτικό τοπίο. Δεν μπορεί να έχεις μια αντιπολίτευση που σε μια επίσημη στιγμή, όπως είναι η συζήτηση του προϋπολογισμού στη Βουλή, παροτρύνει τους βουλευτές να φερθούν κατά τρόπο θεσμικά ανεύθυνο, να καταψηφίσουν οποιονδήποτε Πρόεδρο της Δημοκρατίας προταθεί από τα κόμματα για να οδηγήσουν τη χώρα εκβιαστικά σε εκλογές διαστρέφοντας τους θεσμούς. Και μετατρέποντας το θεσμό της ενότητας και της συναίνεσης που είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σε μοχλό διχασμού, αβεβαιότητας και κρίσης. 

Στα τέλη Σεπτεμβρίου, όταν είχα γυρίσει από τη Γενική συνέλευση του ΟΗΕ, πήραμε τα δυο κόμματα από κοινού δυο σημαντικές αποφάσεις σταθεροποίησης του πολιτικού κλίματος. Πρώτον, να ξεκινήσει η νέα Σύνοδος της Βουλής με μια πρόταση εμπιστοσύνης, όχι για να μετρήσουμε τους βουλευτές που έχουμε, αλλά για να κάνουμε μια μεγάλη πολιτική συζήτηση για το μέλλον της χώρας.

Και δεύτερον, προβήκαμε στη δήλωση ότι η εκλογή του Προέδρου θα γίνει στην τελευταία συνταγματικά προβλεπόμενη προθεσμία, αρχές Φεβρουαρίου. Δεν περιμέναμε όμως αυτή την ανεύθυνη στάση της αντιπολίτευσης που χυδαιολογεί και συνωμοσιολογεί, που εκβιάζει, που προσβάλει τις συνειδήσεις των βουλευτών και η αλήθεια είναι ότι αντιμετωπίσαμε ακριβώς λόγω της δικής μας εσωτερικής πολιτικής αβεβαιότητας, μια σκλήρυνση της θέσης των εταίρων μας και ιδίως του ΔΝΤ, το οποίο όταν ακούει πως η χώρα έχει πολιτικές δυνάμεις που αμφισβητούν τη συνέχεια του κράτους, δεν θα τιμήσει την υπογραφή της, θα κινηθεί εκτός θεσμικού πλαισίου Ευρωπαϊκής Ένωσης, αντιλαμβάνεστε ότι ζητούν πρόσθετες εγγυήσεις, που σημαίνει πρόσθετα, δυσανάλογα, άδικα αντιπαραγωγικά μέτρα. 

Άρα με βάση το ίδιο σκεπτικό και την ίδια φιλοσοφία της σταθερότητας της χώρας, γιατί το ΠΑΣΟΚ και η Δημοκρατική Παράταξη είμαστε οι εγγυητές της εθνικής σταθερότητας και όχι της συγκεκριμένης κυβερνητικής σταθερότητας, καταλήξαμε στην ανάγκη να επισπεύσουμε τις διαδικασίες για να ενισχύσουμε την εθνική διαπραγματευτική ισχύ. 

Και αυτό τώρα τίθεται ως ερώτημα ενώπιον του ελληνικού λαού, όχι επειδή θέλουμε εκλογές, επειδή δεν πρέπει να γίνουν εκλογές και να αναδειχθεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ο λαός όμως τα καθορίζει όλα, γιατί ο λαός θα επιλέξει εκλογές ή μη εκλογές. Ο λαός, η ατμόσφαιρα, ο δημόσιος λόγος, η κοινή γνώμη, οι έρευνες της κοινής γνώμης, το κλίμα των συζητήσεων στις τοπικές κοινωνίες είναι αυτό που θα διαμορφώσει το αποτέλεσμα στις 29 Δεκεμβρίου όταν θα διεξαχθεί η τρίτη και τελική ψηφοφορία για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. 

Δεν μας ενδιαφέρουν και δεν με ενδιαφέρουν οι αριθμοί, με την έννοια του παραγοντισμού. Δεν μετράμε κουκιά. Μετράμε συνειδήσεις ευθύνης και ιστορικές επιλογές. Ο καθένας αναλαμβάνει την ευθύνη του. Ο πολίτης, ο ελληνικός λαός αναλαμβάνει την δική του ευθύνη. Ξέρει ποια είναι τα θέματα, ποια είναι τα διλήμματα, ποιες είναι οι στρατηγικές και όπως αποφάσισε το Μάιο και τελικά τον Ιούνιο του 2012 εν γνώσει των συνεπειών και των καταστάσεων, έτσι καλείται να αποφασίσει και τώρα.

Εάν θέλει συναίνεση σταθερότητα, αξιοποίηση του διαστήματος που απομένει γιατί σε 1,5 χρόνο η χώρα μπορεί να έχει αλλάξει πραγματικά εικόνα και να έχει απογειωθεί, ή εάν θέλει να μπούμε σε ένα χώρο αβεβαιότητας, αστάθειας με τη σκέψη ότι κάποιοι μπορεί να διαπραγματευτούν καλύτερα, αλλά αυτό μπορεί να σημαίνει και την καταρράκωση των προσπαθειών μας, των προσπαθειών πέντε ετών μέσα σε λίγες μέρες, ακόμη και σε λίγα λεπτά. 

Δεν πρόκειται ούτε για εκβιασμούς, ούτε για εκφοβισμούς, ούτε για τεχνητά διλήμματα. Πρόκειται για πράξεις δημοκρατικής και ιστορικής ευθύνης. Δεν δικαιούμαστε να κρατάμε εμείς στη γνώση μας και τη μοναξιά μας τόσο μεγάλες ευθύνες. Κουβαλήσαμε τεράστιες ευθύνες με εντολή του ελληνικού λαού και εάν δεν είχαμε πάρει ρητή εντολή το 2009, αν ψήφισε με άλλα δεδομένα ο πολίτης και άλλα βρήκε το 2010, αυτό δεν ισχύει για το 2012. 

Γιατί το 2012 ο πολίτης ψήφισε γνωρίζοντας τα δεδομένα. Και ενεργούμε στο όνομά του. Ενεργούμε κατ' εντολή του. Ενεργούμε δημοκρατικά. Και μοιραζόμαστε με τον πολίτη την αλήθεια και την αγωνία. Αλλά η σχέση δημοκρατίας και αλήθειας, όπως ξέρετε και από την δική σας εμπειρία σε δημοτικό και περιφερειακό επίπεδο, είναι μια δύσκολη σχέση. Δεν είναι τόσο απλό και τόσο αυτονόητο ότι θα τιμηθεί μια προσπάθεια, ότι η αλήθεια, το αποτέλεσμα, η πρακτικότητα, η αποτελεσματικότητα είναι αυτή που πείθει.

Μπορεί να έχεις από τη μια μεριά τεράστιο έργο, τεράστιο κόπο, τεράστιο ρίσκο και από την άλλη μεριά απλώς τεράστιους πομφόλυγες, δημαγωγίες, λαϊκισμούς, ανευθυνότητες, προχειρότητες και αυτές να σε κερδίσουν. Αλλά τελικά πρέπει να αποκαταστήσουμε τη σχέση δημοκρατίας και αλήθειας και από μια σχέση φαύλου κύκλου να τη μετατρέψουμε σε μια σχέση καθαρτήριας εξίσωσης όπου η δημοκρατία συνεπάγεται την αλήθεια. Τουλάχιστον την ειλικρίνεια, την εξ υποκειμένου αλήθεια. 

Με αυτές τις σκέψεις προχωράμε. Και επειδή ρωτάνε πολλοί: «μήπως θέλετε να προτάξετε τη διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας για να πάρετε μετά με ευκολία σκληρά μέτρα;», η απάντηση είναι ότι προτάσσουμε τη διαδικασία εκλογής του Προέδρου, για να μην πάρουμε σκληρά μέτρα, για να μπορέσουμε να αποτρέψουμε και να απαντήσουμε τις παράλογες και δυσανάλογες και ατεκμηρίωτες αξιώσεις των συνομιλητών μας.

Αυτό θέλουμε να κάνουμε. Δεν θα ξεφύγουμε από τη γραμμή αυτή, η χώρα δεν έχει ανάγκη από πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα λιτότητας, δεν αντέχει περικοπές μισθών και συντάξεων. Η χώρα θέλει μεταρρυθμίσεις και αλλαγές στο κράτος, στη Δημόσια Διοίκηση, στην παιδεία, στη Δικαιοσύνη, θέλει αναβάθμιση της εθνικής ανταγωνιστικότητας, θα μιλήσουμε γι' αυτά. Αλλά θέλει και κοινωνική συνοχή και κοινωνική ευαισθησία, στήριξη της πραγματικής οικονομίας, στήριξη της απασχόλησης, στήριξη των επενδύσεων.

Για να εκλέξουμε Πρόεδρο της Δημοκρατίας όμως χρειαζόμαστε κι ένα υποψήφιο και θέλω να ανακοινώσω σήμερα στο δικό σας έγκριτο Σώμα, των εκπρόσωπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ότι αφού σκεφτήκαμε πολύ προσεκτικά με τον Πρωθυπουργό και Πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας, για να πετύχουμε τον αριθμητικό  μας στόχο πρέπει να έχουμε ένα κοινό υποψήφιο τα Κόμματα της κυβερνητικής πλειοψηφίας, καταλήξαμε στην επιλογή ενός προσώπου που εκπληρώνει στο ακέραιο τις προδιαγραφές του προεδρικού αξιώματος.

Επιλέξαμε τον κ. Σταύρο Δήμα. Ένα πολιτικό πρόσωπο με μακρά και ευδόκιμη πολιτική διαδρομή, ένα πολιτικό πρόσωπο μετριοπαθές, αξιοπρεπές, ευπαρουσίαστο διεθνώς, ένα πρόσωπο με μεγάλη υπουργική και γενικότερα κυβερνητική εμπειρία που καταξιώθηκε ως Επίτροπος Περιβάλλοντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση και που μπορεί με απόλυτη αποτελεσματικότητα και σεβασμό στους δημοκρατικούς θεσμούς να ασκήσει τα καθήκοντα του ρυθμιστή του πολιτεύματος, του εκπροσώπου της εθνικής ενότητας, του συμβόλου της συναίνεσης.

Πιστεύω ότι ο Σταύρος Δήμας είναι ο καταλληλότερος διάδοχος του Κάρολου Παπούλια και θέλω με την ευκαιρία αυτή να τιμήσω και εκ μέρους σας, εκ μέρους της μεγάλης Δημοκρατικής Προοδευτικής Παράταξης, του ΠΑΣΟΚ, όλων των Κομμάτων, όλου του ελληνικού λαού, τον Κάρολο Παπούλια για τις δυο απόλυτα επιτυχημένες προεδρικές του θητείες.

Ο Κάρολος Παπούλιας είναι σαρξ εκ της σαρκός της Παράταξής μας, αλλά ανυψώθηκε ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας πάνω από Παρατάξεις και Κόμματα, στο επίπεδο πολιτικής αμεροληψίας και ουδετερότητας, που απαιτεί ο προεδρικός θεσμός. Εκπροσώπησε τη χώρα με απόλυτα πειστικό και αποτελεσματικό τρόπο, αξιοποίησε τις γνωριμίες του, τις εμπειρίες του, τις δυνατότητές του για επαφές και ολοκληρώνει με τον καλύτερο τρόπο ως θεματοφύλακας των δημοκρατικών και δικαιοκρατικών αξιών και ευαισθησιών, τα δέκα χρόνια της παρουσίας του στο θώκο του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Φίλες και φίλοι, υπάρχει μια σχετική αγωνία για το τι θα γίνει, αν θα εκλεγεί Πρόεδρος Δημοκρατία ή αν η χώρα θα βαδίζει αναγκαστικά σε διάλυση της Βουλής και εκλογές. Αγωνιζόμαστε για τη σταθερότητα, για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας έτσι ώστε να μπορέσουμε με το νέο έτος να ολοκληρώσουμε τη διαπραγμάτευση με τον καλύτερο εθνικά τρόπο. Όλοι μαζί ενωμένοι οι Έλληνες, γιατί χρειαζόμαστε όλες τις δυνάμεις του τόπου, αλλά δεν φοβόμαστε τις εκλογές.

Εάν η αντιπολίτευση θέλει να προκαλέσει εκλογές και δεν υπάρξουν συνειδησιακές αντιστάσεις, αν η κοινή γνώμη η κοινωνία δεν αντιδράσει και δεν επιβάλλει την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, ναι, θα πάμε σε εκλογές. Και εκεί θα μιλήσουμε με τη γλώσσα της αλήθειας, θα μιλήσουμε απευθυνόμενοι στους πολίτες όχι απολογούμενοι αλλά λέγοντας τι ακριβώς έχει συμβεί. 

Γιατί, αρκετά πια, όλη αυτή η απλή, η απλοϊκή, η θα μου επιτρέψετε να πω υβριστική τελικά θεωρία που λέει ότι εμείς για λόγους που έχουν να κάνουν με τη σκληρότητά μας, με το συντηρητισμό μας, με την κακία μας θελήσαμε να βασανίσουμε επί πέντε χρόνια τον ελληνικό λαό και να του επιβάλλουμε μέτρα, τα οποία μπορούσαμε να αποφύγουμε.

Λες και είμαστε αφελείς, λες και είμαστε μακριά από την πραγματικότητα της Ευρώπης και του κόσμου, λες και αν είχαμε τη δυνατότητα να αποφύγουμε οποιοδήποτε σκληρό και αντιδημοφιλές μέτρο, θα θέλαμε εμείς να το πάρουμε, γιατί έτσι μας υπαγορεύουν οι εταίροι μας, λες και οι ίδιοι στις χώρες τους παίρνουν σκληρά μέτρα αν αυτά δεν είναι αναγκαία. 

Βλέπουμε πως εξελίσσεται αυτή τη στιγμή ο διάλογος ανάμεσα στη Γερμανία και άλλες μεγάλες χώρες τις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης όπως είναι η Γαλλία και η Ιταλία, βλέπουμε τις πιέσεις πάνω στις προοδευτικές τις σοσιαλδημοκρατικές Κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Ιταλίας, βλέπουμε τα μεγάλα διλήμματα της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, βλέπουμε πόσο δύσκολο είναι να μετατρέψεις σε συγκεκριμένη εφαρμόσιμη ολοκληρωμένη πρόταση για την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, τις ιδέες, τις αξίες, τις ευαισθησίες της Ευρωπαϊκής Σοσιαλιστικής Δημοκρατικής Κεντροαριστεράς.

Δεν είναι το Μνημόνιο που έφερε την κρίση, είναι η κρίση που έφερε το Μνημόνιο. Η άλλη επιλογή ήταν η ασύντακτη χρεοκοπία. Αλλά το έχω πει πολλές φορές οι πολίτες νιώθουν το βίωμα της κρίσης ως βίωμα εφαρμογής των μέτρων του Μνημονίου γιατί δεν έζησαν την εμπειρία της απόλυτης καταστροφής, δεν αφήσαμε να ζήσουν την εμπειρία αυτή. Ναι, είναι δύσκολο να έχεις χάσει το 25% του ΑΕΠ, ναι είναι τραγικό να έχεις 27% ανεργία.

Τι μπορείς να πεις στους ανθρώπους όμως; Ότι «Κοιτάξτε, αν δεν συνέβαινε αυτό θα είχαμε χάσει το 75% του ΑΕΠ και θα είχαμε 75% ανεργία»; Είναι κάτι που αρνούνται να το πιστέψουν. Αρνούνται να πιστέψουν ότι μια χώρα που έφτασε στο επίπεδο που είχε φτάσει η ελληνική οικονομία μέχρι το 2009, αλλά με μια εσωτερική φούσκα, θα κινδύνευε να ζήσει αυτή την επώδυνη εμπειρία που ζει τα τελευταία πέντε χρόνια. Ναι, έζησε αυτή την επώδυνη εμπειρία για να γλιτώσει μια ασύγκριτα πιο σκληρή εμπειρία. Αυτή είναι η πραγματικότητα. 

Και ξέρετε πόσο εύκολο είναι για όλους εμάς να κάνουμε την άλλη επιλογή, να είχαμε κάνει την άλλη επιλογή. Να λέγαμε «εντάξει γαία πυρί μιχθήτω, κάποιοι άλλοι φταίνε, οι προηγούμενοι, πάρτε τους, βάλτε φτερά και πίσσα και κρεμάστε τους στην πλατεία Συντάγματος», αλλά η χώρα θα είχε καταστραφεί. Και εν πάση περιπτώσει έρχεται η στιγμή που πρέπει να αναλάβεις τις ευθύνες σου, γιατί αυτός είναι ο πόλεμος της γενιάς μας και υπό πολεμικές συνθήκες δεν μπορούμε να έχουμε τη μακαριότητα και την ευκολία μιας ειρηνικής περιόδου.

Φίλες και φίλοι, το μεγάλο στοίχημα των τελευταίων ετών ήταν το κράτος, η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι τμήμα του κράτους, δεν είναι η κεντρική Κυβέρνηση αλλά οι πολίτες αντιλαμβάνονται τους θεσμούς της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Αυτοδιοίκησης ως θεσμούς εξουσίας ως θεσμούς εν ευρεία έννοια κρατικούς. Είναι τμήμα της πολιτείας. Επιτελούν καθήκοντα και ασκούν αρμοδιότητες οι οποίες δεν αφορούν απλά και μόνο τις τοπικές υποθέσεις με τη στενή έννοια του όρου, αλλά το γενικό συμφέρον με την ευρύτερη δυνατή έννοια του όρου. Άρα επιτελούν λειτουργία δημόσια.

Βέβαια η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι παράλληλα και θεσμός εξουσίας τοπικής και περιφερειακής, και θεσμός πίεσης προς την κεντρική πολιτική εξουσία. Αλλά έχει πολύ μεγάλη σημασία να πούμε ότι στο παιχνίδι της κρίσης δεν υπάρχει μόνο το δημόσιο και ο δημόσιος τομέας, δεν υπάρχει μόνο η κεντρική Κυβέρνηση και η Τοπική Αυτοδιοίκηση. 

Υπάρχει και ο ιδιωτικός τομέας, υπάρχει και η αγορά, υπάρχει ο χώρος του επιχειρείν για τον οποίο σπανίως μιλάμε. Γιατί η κρίση του μοντέλου ανάπτυξης της χώρας, η κρίση του μοντέλου ανταγωνιστικότητας που κατέρρευσε μέσα από το κορυφαίο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών δεν ήταν μια κρίση κρατική, μια κρίση δημόσια, ήταν μια κρίση εθνική μια κρίση και του ιδιωτικού τομέα.

Και πρέπει πριν από οτιδήποτε άλλο να αποσαφηνίσουμε ότι οι αλλαγές στο κράτος περιλαμβανομένης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα αποδώσουν το πλήρες αποτέλεσμά τους όταν θα έχουν συντελεστεί στη χώρα μας και οι αλλαγές που είναι αναγκαίες στο χώρο του ιδιωτικού τομέα, στο χώρο των επιχειρήσεων και στις σχέσεις φυσικά κράτους – Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ιδιωτικού τομέα.

Επίσης κοινός παρονομαστής είναι ο λαός, κοινός παρονομαστής είναι η κοινωνία των πολιτών σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Και η κοινωνία των πολιτών με τους δικούς της θεσμούς έχει τα δικά της προβλήματα και αυτή ήταν και είναι μέρος της κρίσης και αυτή πρέπει να βοηθήσει στη συνολική και οριστική υπέρβαση της κρίσης.

Έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία να έχουμε την πλήρη εικόνα, το πλήρες φάσμα της κρίσης και της μεγάλης προσπάθειας που κάνουμε. Αλλά η μοίρα του κράτους είναι αυτή και αυτό συμβαίνει σε όλες τις χώρες σε όλες τις κοινωνίες: ο πολίτης κατακρίνει με ευκολία το κράτος για όλα τα κακά και σε μια στιγμή κρίσης περιμένει τα πάντα από το κράτος. 

Δείτε πως εξελίσσονται τα πράγματα σε οποιαδήποτε φυσική καταστροφή, σε οποιοδήποτε πρόβλημα το οποίο είναι πρόβλημα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Δείτε τι γίνεται όταν κλονίζεται η κοινωνική συνοχή, ψάχνουν να βρουν υποστηρίγματα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση γιατί αυτό επιβάλλει η αρχή της επικουρικότητας και βεβαίως ψάχνουν να βρουν στηρίγματα στο κράτος, στο πολιτικό σύστημα, σε πολιτικές αποφάσεις και πρωτοβουλίες.

Τώρα πια όμως όλοι έχουν καταλάβει ότι δεν θα πετύχουμε τίποτα στο επίπεδο της εθνικής ανταγωνιστικότητας εάν δεν αλλάξουμε το κράτος. Εάν δεν φτάσουμε σε ένα κανονικό κράτος. Το κανονικό κράτος δεν είναι το κράτος του παρελθόντος. Δεν είναι το πελατειακό ανοργάνωτο κράτος. Δεν είναι το αναποτελεσματικό κράτος. Δεν είναι το γραφειοκρατικό κράτος.

Το κανονικό κράτος, ένα κανονικό ευρωπαϊκό κράτος είναι το κράτος του μέλλοντος και έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία το κράτος αυτό στην υπηρεσία της ανάπτυξης και του πολίτη να μετασχηματίζεται σε όλα τα επίπεδά του. Από το πολιτικό σύστημα, από τα κορυφαία πολιτικά όργανα, από τον τρόπο λειτουργίας του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος και των κομμάτων, μέχρι το πιο μικρό πρακτικό επίπεδο, το εγγύτερο στην κοινωνία και τον πολίτη, που είναι το επίπεδο της πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης. 

Ξεκινάμε τις συζητήσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος όχι με δική μας πρωτοβουλία, γιατί εμείς έχουμε τοποθετηθεί στα θέματα αυτά ήδη από τον Ιούλιο του 2013 και πιστεύουμε ότι πρέπει να διαμορφωθούν συνθήκες πραγματικής πολιτικής συναίνεσης για να ξεκινήσει μια ουσιαστική συζήτηση για το σύνταγμα. 

Δεν μπορεί σε συνθήκες πολιτικής έντασης, σχεδόν διχασμού, να κάνεις μια σοβαρή και αποτελεσματική συζήτηση για τα θέματα αυτά, αλλά πάντως ξεκινάει η συζήτηση και θα έχουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε για τα μεγάλα θεσμικά και πολιτειακά ζητήματα. Ούτως ή άλλως από το Φεβρουάριο του 2013 οργανώσαμε ένα μεγάλο συνέδριο, επιστημονικοπολιτικό, όπου έχουμε διατυπώσει απροκατάληπτα τις απόψεις μας για τις ριζοσπαστικές τομές που πρέπει να γίνουν. 

Αλλά μπορούμε να κινηθούμε με μεγαλύτερη ταχύτητα και μεγαλύτερη ευκολία στο επίπεδο της δημόσιας διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αλλά για να κινηθεί στο επίπεδο της δημόσιας διοίκησης, για να προχωρήσουν θεσμοί σημαντικοί όπως είναι η αξιοκρατία, η αξιολόγηση, πρέπει να πείσεις τον κόσμο που εργάζεται στο κράτος, ότι δεν είναι στο στόχαστρο μιας επιχείρησης εξανδραποδισμού του. 

Ότι το ζήτημα δεν είναι να υπάρχει μια δαμόκλεια σπάθη απολύσεων, αλλά το ζήτημα είναι ο πολίτης να εξυπηρετείται από στελέχη της δημόσιας διοίκησης, που κατέχουν επάξια τις θέσεις τους και λειτουργούν χάρη του γενικού συμφέροντος, χάρη της ανάπτυξης και χάρη των πολιτών. 

Και θέλω πραγματικά για μια ακόμη φορά να στείλω ένα μήνυμα σε όσους εργάζονται στο χώρο της δημόσιας διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ότι δεν πρέπει να νιώθουν ανασφάλεια, δεν πρέπει να φοβούνται, δεν πρέπει να βλέπουν παντού μια απειλή για την ίδια την υπόστασή τους, για τη θέση εργασίας που κατέχουν. Γιατί αυτό αφορά το εισόδημά τους, την οικογένειά τους, τα παιδιά τους.

Σε συνεργασία με αυτούς και εφαρμόζοντας κανόνες οι οποίοι έχουν δοκιμαστεί στην πράξη διεθνώς, θα εφαρμόσουμε πρακτικές οι οποίες τελικά οδηγούν στο καλύτερο και πιο χειροπιαστό αποτέλεσμα στο χώρο της δημόσιας διοίκησης.

Είναι εξαιρετικά δύσκολο την ίδια περίοδο με μεγάλη ταχύτητα να εφαρμόζεις πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής, μείωσης του ελλείμματος, γιατί αυτό το κάνεις με δανεικά και δεν έχεις την άνεση να απλωθείς χρονικά σε όλη την περίοδο που χρειάζεσαι. Άρα τελείς υπό την πίεση των ιδεοληψιών και του συντηρητισμού αυτών που σε δανείζουν με βάση τις δικές τους πολιτικές αντιλήψεις.

Και παράλληλα να προχωράς φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις, διαρθρωτικές αλλαγές που αφορούν πρωτίστως το κράτος, συμπεριλαμβανομένης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Πάλι καλά καταφέραμε τεράστια δημοσιονομικά επιτεύγματα, υπό την πίεση των καταστάσεων με μεγάλο κόστος κοινωνικό και αναπτυξιακό και ταυτόχρονα καταφέραμε και μεγάλες θεσμικές αλλαγές οι οποίες θα μπορούσαν να είναι πολύ καλύτερες και πολύ σημαντικότερες αν γινόντουσαν σε ένα άλλο κοινωνικό κλίμα, χωρίς παράλληλα να εφαρμόζεις σκληρά δημοσιονομικά μέτρα. 

Κι αυτό τελικά το ξέρει κι η Τοπική Αυτοδιοίκηση ως θεσμός, γιατί η ίδια η Τοπική Αυτοδιοίκηση βρέθηκε υπό την πίεση της κρίσης και των καταστάσεων που ζούμε όλοι. Και αυτό σήμαινε μείωση των κεντρικών αυτοτελών πόρων, οξύνθηκε το φαινόμενο της μεταφοράς αρμοδιοτήτων ή της άσκησης αρμοδιοτήτων που είχαν από παλιά μεταφερθεί χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη υποστήριξη από πόρους.

Δεν αξιοποιήθηκαν βέβαια και οι μηχανισμοί των τοπικών πόρων γιατί πώς να εφαρμόσεις τους μηχανισμούς αυτούς υπό συνθήκες οξείας οικονομικής και αναπτυξιακής κρίσης; Και τελικά φτάσαμε πραγματικά να εφαρμόζονται άδικα και οριζόντια μέτρα για όλους τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ιδίως του Α' βαθμού, ενώ το πρόβλημα μπορεί να είναι εστιασμένο σε ορισμένους μόνο οργανισμούς, ιδίως από τη στιγμή που οι ίδιοι οι δήμοι απορρόφησαν τις παλιότερες δημοτικές επιχειρήσεις. 

Έχω πολλές φορές συζητήσει με την Κεντρική Ένωση Δήμων, με τοπικές ενώσεις, με δημάρχους, με παράγοντες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, για την αγωνία αυτή σε σχέση με τα οικονομικά και τις αρμοδιότητες.

Και σίγουρα δεν έχουμε λύσει όλα τα απλά και αδάπανα ζητήματα που μπορούμε να λύσουμε, γιατί υπάρχουν γραφειοκρατικές και διοικητικές εκκρεμότητες που δεν έχουν κόστος και είναι καθήκον μας να λύσουμε τουλάχιστον αυτές. 

Επίσης ξέρω ότι είναι δύσκολο να διαχωρίσεις τους οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε αυτούς οι οποίοι είναι ας το πούμε ενάρετοι και σε αυτούς οι οποίοι εμφανίζουν δημοσιονομικές αποκλείσεις. Αλλά πρέπει να συμφωνήσουμε μαζί σε κανόνες, οι οποίοι να εφαρμόζονται αυτόματα με διαφάνεια.

Και επίσης πρέπει να δούμε τα αντίδωρα, τα ανταλλάγματα και τα ανταλλάγματα υπάρχουν. Είναι οι τεράστιες δυνατότητες του νέου ΕΣΠΑ. Έχουμε αυτή τη στιγμή πραγματικά μεγάλες δυνατότητες να μετατρέψουμε την Τοπική Αυτοδιοίκηση –αυτό ισχύει για την περιφέρεια ούτως η άλλως με τα περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα, αλλά και την Τοπική Αυτοδιοίκηση του Α' βαθμού σε ένα μοχλό για την εφαρμογή του νέου μοντέλου ανάπτυξης της χώρας. 

Με ευθύνες, αλλά και με δυνατότητες σε σχέση με την τοπική ανάπτυξη, σε σχέση με την απασχόληση, και αυτό βεβαίως αφορά άμεσα και την κοινωνική συνοχή. 

Στο χώρο δε της κοινωνικής συνοχής, της κοινωνικής πολιτικής, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου που είναι και αυτό τμήμα του ΕΣΠΑ τελικά, μπορούν να γίνουν μικρά θαύματα, όχι με την έννοια της φιλανθρωπίας, όπως κάποιοι άλλοι φορείς αντιλαμβάνονται την παρέμβαση, αλλά με την έννοια της αναδιανομής. Με την έννοια της προστασίας της κοινωνικής συνοχής.

Και χαίρομαι πραγματικά γιατί ήδη εφαρμόζεται πιλοτικά στις 13 περιφέρειες σε 13 δήμους το πρόγραμμα του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και θέλω να σας παρακαλέσω να βοηθήσουμε όλοι ώστε το πρόγραμμα αυτό το ταχύτερο από πιλοτικό να μετατραπεί σε ένα πρόγραμμα γενικής εφαρμογής για όλους τους δήμους, για όλους τους πολίτες. 

Αλλά οι δυνατότητες για παρέμβαση, ουσιώδη παρέμβαση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε όλο αυτό το φάσμα θεμάτων, είναι τεράστιες και έχουμε τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουμε αυτές τις παρεμβάσεις με ένα διαφανή, δίκαιο τρόπο, χωρίς να σκοντάφτουμε στο γνωστό πρόβλημα του τακτικού προϋπολογισμού των κεντρικών αυτοτελών πόρων και των δημοσιονομικών στόχων. 

Αυτά είναι ζητήματα τα οποία μπορούμε να τα συζητήσουμε. Όπως φυσικά μπορούμε και πρέπει να συζητήσουμε το ταχύτερο όλες τις θεσμικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν στον Καλλικράτη και όλες τις θεσμικές αλλαγές που αφορούν τη σχέση μεταξύ των δυο βαθμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Δεν θέλω εγώ να αναλάβω το βάρος της διατύπωσης προτάσεων πριν ακούσω τις δικές σας προτάσεις, τις δικές σας εμπειρίες. Αλλά αυτός ο διάλογος θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι δεν είναι ένας διάλογος εικονικός, δεν είναι ένας διάλογος που διανθίζει την διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας, ή οργανώνεται επειδή υπάρχει η πιθανότητα προσφυγής σε πρόωρες εκλογές. 

Είναι κάτι που το πιστεύουμε βαθιά, είναι μέσα στο γενετικό υλικό του ΠΑΣΟΚ. Από τότε που η πρώτη κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου με τον Γιώργο Γεννηματά πήρε τις μεγάλες πρωτοβουλίες στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Από τότε που πήγαμε στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση ο Κώστας Σκανδαλίδης ήταν Υπουργός.

Από τότε που περάσαμε στην αιρετή περιφέρεια, κάτι που φαινόταν απίστευτο και ασύλληπτο, μέχρι την τελευταία εφαρμογή του Καλλικράτη που βεβαίως είναι ένα πολύ μεγάλο βήμα με πολύ μεγάλα προβλήματα.

Και τώρα έχουμε την ωριμότητα και την εμπειρία αυτά να τα αντιμετωπίσουμε. Ξέρω ότι ο καθένας από εσάς που ασκεί ενεργό διοίκηση, ενεργό Τοπική Αυτοδιοίκηση, έχει τα προβλήματά του, τις εμπειρίες του, τις πιέσεις του, τις προτεραιότητές του. Φανταστείτε τι γίνεται με εμάς. Πόσες είναι οι αντίστοιχες αγωνίες και οι αντίστοιχες προτεραιότητες. 

Αλλά μπορούμε να συνεννοηθούμε και μπορούμε να συνεννοηθούμε προς όφελος της πατρίδας, προς όφελος της ανάπτυξης, προς όφελος της κοινωνικής συνοχής. 

Με τις σκέψεις αυτές θέλω να σας ευχαριστήσω και να ευχηθώ καλή επιτυχία στη συνάντηση αυτή.-