ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ: ΕΥΛΟΓΙΑ Η ΚΑΤΑΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ; Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΡΥΒΕΙ ΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

«Για να προβλέψεις το μέλλον, ανέτρεξε στο παρελθόν» λέει μια λαϊκή σοφία που μπορεί να δώσει απαντήσεις στη μεγάλη συζήτηση που έχει ξεκινήσει γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη.

Επιστήμονες, επιχειρηματίες, πολιτικοί και εργαζόμενοι εμφανίζονται διχασμένοι ως προς το εάν η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα εργαλείο που θα οδηγήσει την ανθρωπότητα σε μια νέα εποχή, ή θα αποτελέσει τον Δούρειο Ίππο που θα διευρύνει το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών.

Στο βιβλίο τους που δημοσιεύτηκε φέτος, ο Simon Johnson, καθηγητής παγκόσμιας οικονομίας και διαχείρισης στο MIT Sloan School of Management και ο οικονομολόγος του MIT Daron Acemoglu, εξέτασαν χίλια χρόνια τεχνολογίας - από την εποχή του αρότρου μέχρι τα μηχανήματα αυτόματων πωλητών - για να δουν τα οφέλη της τεχνολογικής προόδου ως προς την δημιουργία θέσεων εργασίας και πλούτου.

Διαπίστωσαν λοιπόν, ότι το περίφημο spinning jenny (ένα περιστρεφόμενο πλαίσιο πολλαπλών αξόνων) αποτέλεσε μεν το κλειδί για τις εξελίξεις στη βιομηχανοποίηση της κλωστοϋφαντουργίας στην πρώιμη Βιομηχανική Επανάσταση του 18ου αιώνα, οδήγησε ωστόσο σε περισσότερες ώρες εργασίας και πιο σκληρές συνθήκες.

Τα μηχανικά εκκοκκιστήρια βαμβακιού, αύξησαν την παραγωγή αλλά διευκόλυναν την επέκταση της δουλείας στον αμερικανικό Νότο τον 19ο αιώνα.

Η μεγάλη επανάσταση του 20ου αιώνα, το Διαδίκτυο, έχει δημιουργήσει πολλές νέες θέσεις εργασίας, ωστόσο ένα μεγάλο μέρος του πλούτου που δημιούργησε έχει πάει αποκλειστικά σε λίγους δισεκατομμυριούχους. Τα κέρδη παραγωγικότητας για τα οποία φημιζόταν κάποτε έχουν επιβραδυνθεί σε πολλές οικονομίες.

Τι δείχνει η ιστορία

Η ιστορία δείχνει ότι η μεγάλη επανάσταση του αρότρου κατά τον Μεσαίωνα, δεν έβγαλε τους Ευρωπαίους αγρότες της εποχής από τη φτώχεια, ούτε βελτίωσε τη ζωή τους γιατί σε μεγάλο βαθμό, οι κυβερνήτες των χωρών χρησιμοποίησαν τον πλούτο από τα υπερκέρδη της παραγωγής για να χτίσουν μεγαλοπρεπείς καθεδρικούς ναούς.

Οι οικονομολόγοι του σήμερα, φοβούνται ότι κάτι ανάλογο θα μπορούσε να συμβεί και με την τεχνητή νοημοσύνη (AI) εάν εισέλθει στη ζωή μας με τέτοιο τρόπο, ώστε τα τεράστια κέρδη που θα δημιουργήσει, θα πάνε αποκλειστικά στις τσέπες των λίγων.

«Η τεχνητή νοημοσύνη έχει πολλές δυνατότητες αλλά αυτές οι δυνατότητες πρέπει να ωφελήσουν άπαντες» υποστηρίζει ο Simon Johnson.

Τα οφέλη

Οι υποστηρικτές της τεχνητής νοημοσύνης προβλέπουν ότι θα συμβάλει στο μεγάλο άλμα της παραγωγικότητας, που θα δημιουργήσει με τη σειρά του πλούτο και θα βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων.

Η εταιρεία συμβούλων McKinsey σε έκθεσή της τον Ιούνιο, υπολόγισε ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να αυξήσει τον παγκόσμιο πλούτο κατά 14-22 τρισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο - ποσό που αντιστοιχεί σχεδόν στο μέγεθος της οικονομίας των ΗΠΑ.

Οι πιο αισιόδοξοι εκτιμούν ότι τα ρομπότ και η τεχνητή νοημοσύνη είναι η τεχνολογία που θα απελευθερώσει την ανθρωπότητα από τις βαρετές εργασίες και θα αφήσει χώρο στη δημιουργικότητά, τη διασκέδαση και τον ποιοτικό χρόνο.

Οι φόβοι

Ωστόσο, αφθονούν και οι ανησυχίες για τον αντίκτυπό της στην εργασία, καθώς πολλοί πιστεύουν ότι θα καταστρέψει θέσεις εργασίας σε όλους τους τομείς της παραγωγικότητας.

Η πρόσφατη απεργία των εργαζομένων στο Χόλιγουντ, έφερε στην επιφάνεια τις μεγάλες ανησυχίες των εργαζομένων σε τομείς όπως η βιομηχανία του θεάματος, όπου η AI θα αντικαταστήσει τον άνθρωπο.

Η ιστορία έχει δείξει, ότι ο οικονομικός αντίκτυπος της τεχνολογικής προόδου είναι γενικά αβέβαιος, άνισος και πολλές φορές εντελώς κακόβουλος.

Σε έκθεσή της τον Ιούνιο η γαλλική τράπεζα Natixis ανέφερε ότι αυτό οφείλεται στο ότι ακόμη και μια τεχνολογία όπως το Διαδίκτυο άφησε πολλούς τομείς ανέγγιχτους, ενώ πολλές από τις θέσεις εργασίας που δημιούργησε ήταν χαμηλής ειδίκευσης, όπως η αλυσίδα παράδοσης των ηλεκτρονικών αγορών.

«Συμπέρασμα: Θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί κατά την εκτίμηση των επιπτώσεων της τεχνητής νοημοσύνης στην παραγωγικότητα της εργασίας», προειδοποίησε η Natixis.

Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, υπάρχουν πολλοί λόγοι για να αμφιβάλλει κανείς για το εάν τα πιθανά κέρδη της τεχνητής νοημοσύνης θα φτάσουν στους πολλούς.

Από τη μία πλευρά, υπάρχει ο κίνδυνος ενός άνισου αγώνα, καθώς οι κυβερνήσεις θα ανταγωνίζονται για επενδύσεις σε τεχνητή νοημοσύνη με ολοένα και πιο χαλαρή νομοθεσία. Από την άλλη, τα κίνητρα για να δελεάσουν αυτές τις επενδύσεις μπορεί να είναι τόσο υψηλά ώστε να αφήσουν πίσω πολλές φτωχότερες χώρες που δεν θα έχουν τα χρήματα να συμμετέχουν σε αυτό το «παιχνίδι».

Σύμφωνα με τον Stefano Scarpetta, Διευθυντή Απασχόλησης, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων του ΟΟΣΑ (Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) «στόχος των πολιτικών θα είναι να υπάρξει μια από κοινού συμφωνία για τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης στο πλαίσιο των Συνόδων Κορυφής των G7 και G20,

Η καινοτομία δεν είναι πάντα χρήσιμη

«Η καινοτομία, θα είναι το εύκολο κομμάτι. Το δύσκολο, θα είναι να το κάνεις να λειτουργεί για όλους και εκεί είναι που πρέπει να έχουν σημαντικό ρόλο οι πολιτικοί» εκτιμά ο Stefano Scarpetta.

Για τον Johnson του MIT, η άφιξη των σιδηροδρόμων στην Αγγλία του 19ου αιώνα σε μια στιγμή ταχείας δημοκρατικής μεταρρύθμισης επέτρεψε στην κοινωνία να απολαύσει συνολικά τα οφέλη της εξέλιξης, μέσω της ταχύτερης μεταφοράς τροφίμων είτε ταξιδιών αναψυχής.

Αντίθετα, οι αυτόματοι πωλητές, δεν συνέβαλλαν σε καμία τεχνολογική επανάσταση. Τα παντοπωλεία δεν έγιναν φθηνότερα, οι ζωές των αγοραστών δεν άλλαξαν ριζικά ούτε προέκυψε κάποιο ουσιαστικό κέρδος για την ανθρωπότητα, παρά μόνο το κέρδος που προέκυψε για τους εργοδότες από τη μείωση του κόστους εργασίας.

Πολλές ομάδες εργαζομένων, που είδαν την εργασίας τους να υποβιβάζεται σε σχέση με τη δεκαετία του 1980, βλέπουν την τεχνητή νοημοσύνη ως πιθανή απειλή για τα δικαιώματα τους εάν δεν υπάρξει νομοθεσία που να εξασφαλίζει τις προσλήψεις και να ελέγχει τις απολύσεις.

Τι θέλουμε πραγματικά από την AI

Η Mary Towers, υπεύθυνη για τα εργασιακά δικαιώματα στη Βρετανία, υπογραμμίζει την ανάγκη να διατηρηθούν τα συνδικάτα «να έχουν θεσμοθετημένα δικαιώματα διαβούλευσης και την ικανότητα να διαπραγματεύονται συλλογικά γύρω από την τεχνολογία στην εργασία».

Αυτός είναι μόνο ένας από τους πολλούς παράγοντες που θα βοηθήσουν στον προσδιορισμό του τρόπου με τον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη θα διαμορφώσει την οικονομική μας ζωή. Από τις αντιμονοπωλιακές πολιτικές που θα διασφαλίσουν τον υγιή ανταγωνισμό μεταξύ των προμηθευτών τεχνητής νοημοσύνης έως την επανεκπαίδευση του εργατικού δυναμικού.

Έρευνα του ΟΟΣΑ σε περίπου 5.300 εργαζομένους που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο έδειξε, ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε πραγματικά να ωφελήσει την ανθρωπότητα, κάνοντας την εργασία πιο δημιουργική και βελτιώνοντας την υγεία και τους μισθούς των εργαζομένων.

Όμως ταυτόχρονα, εγκυμονεί κινδύνους σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής ζωής, ενισχύοντας τις προκαταλήψεις στο χώρο εργασίας και αναγκάζοντας τους ανθρώπους να δουλεύουν εξαντλητικά ωράρια.

Με λίγα λόγια, «το μεγάλο ερώτημα είναι εάν θα επιτρέψουμε στην τεχνητή νοημοσύνη να επιδεινώσει τις υπάρχουσες ανισότητες ή μπορούμε πραγματικά να δημιουργήσουμε τις συνθήκες ώστε να μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε μια πιο δίκαιη κοινωνία» καταλήγει ο Τζόνσον.

(με πληροφορίες από Reuters, CNBC)