ΤΙΤΛΟΙ ΤΕΛΟΥΣ ΓΙΑ ΓΝΩΣΤΟ ΤΟΞΙΚΟ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΟ

Μία νίκη ακόμα κερδήθηκε ενάντια στα φυτοφάρμακα που ενοχοποιούνται, από μελέτες έγκριτων φορέων και όχι από συνωμοσιολογικά αποκυήματα, για βαριές βλάβες του ανθρώπινου οργανισμού.

Ο λόγος για το νευροτοξικό φυτοφάρμακο με τη δραστική ουσία χλωροπυριφός (chlorpyrifos), το οποίο ενοχοποιείται κυρίως για την γέννηση λιποβαρών νεογνών, προβλήματα διάσπασης προσοχής και μειωμένου IQ στα παιδιά.

Είναι μια νίκη που καταδεικνύει τη δύναμη την οποία έχουν οι καταναλωτές στα χέρια τους διά της αγοραστικής τους επιλογής αλλά και μια νίκη όλων των ανθρώπων που συγκροτούν ομάδες πίεσης με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος, της υγείας όλων -από τους εργάτες γης, τους κατοίκους αγροτικών περιοχών και φυσικά τους καταναλωτές- και τη μετάβαση σε αειφορικές κοινωνίες.

Τα νέα έδωσε το πρακτορείο Ρόιτερς στις αρχές του Φεβρουαρίου, μία ημέρα μετά την αναγγελία της παύσης παραγωγής του φυτοφαρμάκου από την παρασκευάστρια εταιρεία Corteva Inc, εταιρεία που προέκυψε από τη συγχώνευση της Dow Chemical και της DuPont.

Για να καταλάβουμε το μέγεθος του θετικού αντίκτυπου αυτής της απόφασης, θα πρέπει να πούμε ότι το φυτοφάρμακο με τη δραστική ουσία χλωροπυριφός χρησιμοποιείται σε όλες τις αγροτικές περιοχές του κόσμου, σε καλλιέργειες καλαμποκιού, σόγιας, κουνουπιδιών, βαμβακιού, εσπεριδοειδών, σε αμπελώνες, καρυδεώνες (καρύδια) αμυγδαλεώνες και σε πολλές καλλιέργειες ακόμα.

Οι διάφορες περιβαλλοντικές ομάδες επί χρόνια ζητούσαν την απαγόρευση του φυτοφαρμάκου χλωροπυριφός και μόλις πέρσι έγινε το σημαντικότερο βήμα. Η Πολιτεία της Καλιφόρνιας, η καρδιά της αγροτικής βιομηχανίας των ΗΠΑ που στα εδάφη της καλλιεργείται το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής φρούτων και ξηρών καρπών της χώρας, απαγόρευσε τη χρήση του φυτοφαρμάκου χλωροπυριφός σε όλες τις καλλιέργειες και πλέον κανείς αγρότης δεν μπορεί να το έχει στην κατοχή του, ούτε φυσικά να το χρησιμοποιήσει μετά την 31η Δεκεμβρίου.

Η απαγόρευσή του συγκεκριμένου φυτοφαρμάκου από μη επαγγελματίες, για οικιακή χρήση δηλαδή, ισχύει στις ΗΠΑ από το 2000, καθώς η έκθεση σε αυτό αποδείχτηκε επιβλαβής για τους ανθρώπους και ειδικότερα σε εγκύους και παιδιά και όπως είναι κατανοητό είναι επιβλαβές και για την άγρια ζωή (αυτό κρατήστε το ως πληροφορία, θα επανέλθουμε). Οι συνεχόμενες λοιπόν έρευνες και μελέτες έχουν τα ίδια ευρήματα. Ενοχοποιούν το φυτοφάρμακο χλωροπυριφός για την πρόκληση σοβαρών προβλημάτων υγείας στα παιδιά, όπως μειωμένη ανάπτυξη του εγκεφάλου.

Υγεία ή κέρδος;

Η νίκη είναι και σε ακόμα ένα επίπεδο σημαντική. Η ανακοίνωση της εταιρείας για το τέλος παραγωγής μέχρι το τέλος του έτους του φυτοφαρμάκου χλωροπυριφός έγινε παρ' όλη την εύνοια της κυβέρνησης Τραμπ, αφού η EPA (U.S. Environmental Protection Agency) τα γύρισε στην μετά Ομπάμα εποχή και αρνήθηκε να δεχτεί ως επαρκή τα επιστημονικά στοιχεία για την απαγόρευσή του φυτοφαρμάκου.

Ετσι οι πρεσβευτές και μιμητές του ρητού «business as usuall» ηττήθηκαν και αγνοήθηκαν από την Πολιτεία της Καλιφόρνιας, η οποία αποφάσισε να δράσει για το κοινό όφελος που δεν είναι άλλο από την υγεία και ευημερία των πολιτών και καταναλωτών.

Για ποιο λόγο όμως σταματά η εταιρεία την παραγωγή τού επί 55 χρόνια απαραίτητου σε κάθε αγροκαλλιέργεια νευροτοξικού φυτοφαρμάκου; Εξαιτίας της πτώσης των πωλήσεων, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε η ίδια στη δημοσιότητα, η ζήτησή του σημειώνει πτώση της τάξης του 20% σε σύγκριση με τη χρυσή εποχή της δεκαετίας του 1990, με απώλειες κερδών περίπου 350 εκατομμύρια δολάρια για το 2005 -δεν γνωρίζουμε γιατί έδωσαν τόσο παρωχημένα στοιχεία-, γεγονός που οφείλεται στη στροφή των αγροτών σε άλλα χημικά φυτοφάρμακα ή σε γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες ή ακόμα σε σπόρους ήδη εμβαπτισμένους σε φυτοφάρμακα, προκειμένου να έχουν μεγαλύτερες σοδειές με λιγότερες ζημίες από επιβλαβή έντομα.

Σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που έδωσε η εταιρεία παραγωγής του φυτοφαρμάκου χλωροπυριφός, η οποία διακινεί το νευροτοξικό φυτοφάρμακο κάτω από το εμπορικό όνομα LORSBAN, οι πωλήσεις αναμένεται να πέσουν ακόμα περισσότερο ύστερα από την οδηγία απαγόρευσης της χρήσης του και από την Ε.Ε. (κανονισμός ΕΚ αριθ. 1107/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη διάθεση φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην αγορά). Για να αντιλαμβανόμαστε τα μεγέθη, οι πωλήσεις φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων της εταιρείας Corteva Inc. το 2019 έδειξαν πτώση 3%, ήτοι έπεσαν στα 6,26 δισεκατομμύρια δολάρια.

Νευροτοξικά φυτοφαρμάκα: επιπτώσεις

Ο άνθρωπος που αρθρογραφεί και μιλά συνέχεια για τις επιπτώσεις των φυτοφαρμάκων στην υγεία των ανθρώπων είναι ο Νίκος Κατσαρός, πρώην πρόεδρος του ΕΦΕΤ, της Ενωσης Ελλή­νων Χημικών και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ.

Σε πρόσφατο άρθρο του με τίτλο «Φονικά φυτοφάρμακα: οι 10 μύθοι των πολυεθνικών αγροχημικών» (https://ecozen.gr) επισημαίνει:

«Τα φυτοφάρμακα ατραζίνη, χλωροπυριφός, παραθείον, βικλοζολίν, σε επίπεδα χιλιάδες φορές χαμηλότερα από ό,τι επιτρέπεται στα τρόφιμα και στο περιβάλλον, δρουν ως ορμονικοί διαταράκτες. Περίπου 800 χημικά είναι γνωστά ως ορμονικοί διαταράκτες.

Πολλά από τα χημικά και ιδιαίτερα τα χημικά που χρησιμοποιούνται στη γεωργία μιμούνται τις ορμόνες του αναπαραγωγικού συστήματος όπως τα οιστρογόνα και προκαλούν στειρότητα, μειώνοντας την ποιότητα και την ποσότητα του σπέρματος, και βλάβες στο αναπαραγωγικό και το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού.

Είναι οι κυριότεροι συντελεστές της δραματικής αύξησης των καρκίνων των αναπαραγωγικών ιστών -στήθους, μήτρας, ωοθηκών, κόλπου, όρχεων και προστάτη.

Επίσης σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τους παραπάνω διεθνείς οργανισμούς, τα φυτοφάρμακα προκαλούν βλάβες σε: συκώτι, νεφρά, κεντρικό νευρικό σύστημα, ορμονικό σύστημα, καρκινογενέσεις και το αμυντικό σύστημα του οργανισμού. Τα παραπάνω είναι μόνο μερικές από τις επιπτώσεις που εμφανίζονται είτε άμεσα είτε μετά από μερικά χρόνια.

Συμπερασματικά, τα εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα, παρασιτοκτόνα, μυκητοκτόνα είναι και ανθρωποκτόνα» καταλήγει.

Τα λέει όμως σωστά; Ας δούμε τι ορίζει ως ενδοκρινικούς διαταράκτες η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΕ) από το 2002: «Ως ενδοκρινικός διαταράκτης νοείται κάποια ουσία ή μείγμα που αλλοιώνει κάποια λειτουργία ή λειτουργίες του ενδοκρινικού συστήματος και συνεπώς προκαλεί δυσμενείς επιδράσεις στην υγεία σε έναν ανέπαφο οργανισμό ή τους απογόνους του ή σε (υπο)πληθυσμούς ατόμων. Οι ενδοκρινικοί διαταράκτες είναι χημικά προϊόντα που επιδρούν στο ορμονικό σύστημα των ζώων και των ανθρώπων. Διαθέτουν τρία σωρευτικά χαρακτηριστικά: επενέργεια στην ορμονική λειτουργία, δυσμενή επίδραση και αιτιώδη συνάφεια μεταξύ των δύο». (https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/MEMO_16_2151).

Παράνομο εμπόριο: η μεγάλη πληγή

Ας ελπίσουμε ότι η ηλεκτρονική βάση δεδομένων λιανικής πώλησης φυτοπροστατευικών σκευασμάτων είναι σε ισχύ και ότι όλοι οι φορείς, από τα καταστήματα γεωργικών εφοδίων μέχρι τους καταναλωτές, θα φανούν υπεύθυνοι και νομοταγείς.

Αν επισκεφτεί κανείς την ιστοσελίδα του υπουργείου όπου φιλοξενείται ο κατάλογος φυτοπροστατευτικών προϊόντων και βιοκτόνων, θα διαβάσει την ακόλουθη σήμανση.

«ΠΡΟΣΟΧΗ: έχει τροποποιηθεί το φάσμα δράσης ή/και η τελευταία ασφαλής επέμβαση πριν τη συγκομιδή για τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες: chlorpyrifos, abamectin, fluazifop-p-butyl και pirimiphos-methyl. ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΕΙΤΕ ΤΟΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟ ΓΕΩΠΟΝΟ ΤΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ».

Τα μεγάλα γράμματα της τελευταίας προτροπής αναδεικνύουν το μέγιστο πρόβλημα, που είναι όχι μόνο η ανορθολογική χρήση από επαγγελματίες, αλλά και η χρήση γεωργικών επαγγελματικών σκευασμάτων από ερασιτέχνες, θέμα που έχουμε αναδείξει στις «νησίδες» (10.7.2016/ https://www.efsyn.gr/nisides/) με τίτλο: «Επικίνδυνα φυτοφάρμακα σε χέρια ανυποψίαστων καταναλωτών!» Διότι κάποιοι τα πωλούν ανεύθυνα και κάποιοι ανεύθυνοι τα χρησιμοποιούν. Μέσα στις πόλεις!

Με αφορμή το συγκεκριμένο ρεπορτάζ είχαμε τότε απευθύνει ερώτηση στον Νίκο Κατσαρό αν θεωρεί θεμιτή τη χρήση οργανοφωσφορικών ουσιών όπως ο χλωροπυριφός (chlorpyrifos) μέσα στις πόλεις. Και είχε χαρακτηριστικά απαντήσει:

«Ο κίνδυνος που υπάρχει από τη χρήση και την κατανάλωση των οργανοφωσφορικών ουσιών και ιδιαίτερα του chlorpyrifos είναι πολύ σοβαρός. Κατ’ αρχάς διότι καταλήγει στην αποχέτευση. Από την αποχέτευση, όποιο κι αν είναι το σημείο υποδοχής, είτε είναι η θάλασσα είτε οποιοδήποτε άλλο σημείο (π.χ. ένα ποταμάκι), δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα μείωσης του οξυγόνου, με αποτέλεσμα την καταστροφή του θαλάσσιου (υδάτινου) οικοσυστήματος αλλά και το φαινόμενο του ευτροφισμού».