Η ΕΥΒΟΙΑ ΤΗΣ ΠΙΚΡΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΡΓΗΣ

Γράφει ο Χρήστος Νικολαΐδης, Δημοσιογράφος

Πέρασα εννέα εφιαλτικά 24ωρα στη Βόρειο Εύβοια ως απεσταλμένος του τηλεοπτικού σταθμού «Open» για την κάλυψη των πρωτοφανών σε έκταση και καταστροφική μανία πυρκαγιών του πρώτου δεκαημέρου του Αυγούστου.

Ήταν εννέα δύσκολες μέρες και νύχτες, ιδιαίτερα κοπιαστικές και αγχώδεις κατά τις οποίες εκτός από τις επιπτώσεις για τις οποίες μιλούμε όλοι στις ζωές των χιλιάδων πυρόπληκτων και το περιβάλλον, δοκιμάστηκαν οι σωματικές αλλά και ψυχικές αντοχές δεκάδων δημοσιογράφων και τεχνικών που βρεθήκαμε εκεί.

Πραγματικά όμως οργίζομαι, καθώς όσο οι μέρες περνούν παρατηρώ γύρω μου το δημόσιο διάλογο που ξετυλίγεται από πολλούς και διαφόρους για τα ζητήματα γύρω από την καταστροφή στη Βόρεια Εύβοια.

Το γράφω με πόνο: για μία ακόμη φορά αδυνατούμε ή αρνιόμαστε ως κοινωνία και πολίτες να βγάλουμε τα ορθά συμπεράσματα από μία οδυνηρή κρίση. Μας αρέσει ο εντυπωσιασμός, η γοητεία του κοινού μας, το να… ταπώσουμε τους αντιπάλους μας και σχεδόν ποτέ το να διδαχτούμε από ένα συμβάν ώστε να είμαστε περισσότερο προετοιμασμένοι εάν κάτι παρόμοιο συμβεί στο μέλλον.

Κατά την προσωπική μου άποψη λοιπόν από την κρίση στη Βόρειο Εύβοια βγαίνουν επτά βασικά συμπεράσματα.

1. Η δασική πυρκαγιά, εάν εκδηλωθεί σε συνδυασμό με κάποιους συγκεκριμένους παράγοντες (υγρασία, υψηλή θερμοκρασία, ισχυρός άνεμος) τότε δεν σβήνει με τίποτε! Ούτε τα ελικόπτερα ούτε τα αεροπλάνα μπορούν να την καταπολεμήσουν. Η φωτιά θα σβήσει μόνο όταν δε θα έχει τίποτε άλλο να κάψει. Δυστυχώς η αλήθεια είναι αυτή, όσο κι αν κάποιοι θέλουν να μας πείσουν πως όταν μία φωτιά επεκτείνεται τότε κάποιος φταίει…
2. Επειδή ισχύει το παραπάνω θα πρέπει από σήμερα κιόλας να φτιάξουμε αντιπυρικές ζώνες και δασικούς δρόμους σε όλα τα δάση, ιδίως σ’ αυτά που γειτνιάζουν με οικισμούς. Η έλλειψη τους είναι έγκλημα. Με λύπη μου προσθέτω ότι στο υπέροχο δάσος της Βόρειας Εύβοιας δεν είδα ούτε μία αντιπυρική ζώνη και ελάχιστους δασικούς δρόμους. Με την κατάσταση αυτή ήταν αδύνατο να καταπολεμηθεί μία εστία αλλά και να φτάσουν σε επίκαιρα σημεία τα πυροσβεστικά οχήματα. Άρα, θα πρέπει αμέσως να αλλάξει το νομικό πλαίσιο και να υποχρεωθούν οι Δήμοι να φτιάξουν χωρίς καμία άλλη καθυστέρηση αυτές τις υποδομές.
3. Η Πυροσβεστική όσο κι αν τα στελέχη τους κάνουν φιλότιμες προσπάθειες με αυταπάρνηση και ηρωισμό, πρέπει να αλλάξει οργάνωση για να είναι περισσότερο αποτελεσματική! Θα πρέπει να ιδρύσει με δασολόγους και ορεσίβιους πυροσβέστες ένα ειδικό Τμήμα Δασοπυρόσβεσης. Είδα πολλούς φιλότιμους πυροσβέστες που όμως δεν ήξεραν πως να μπουν σε ένα δάσος,  ακόμη περισσότερους να μην ξέρουν τι είναι το αντιπύρ, ενώ όλοι τους δεν μπορούσαν να δημιουργούν αντιπυρικές ζώνες, ενώ δεν είχαν καν αλυσοπρίονα στα οχήματα τους. Στάλθηκαν άοπλοι στον πόλεμο…
4. Το Πυροσβεστικό Σώμα θα πρέπει να βρει τρόπους ώστε την κρίσιμη ώρα να εντάσσει στις επιχειρήσεις του με τρόπο αποτελεσματικό ικανούς ντόπιους κατοίκους. Αυτοί ξέρουν το δάσος, το είδος της βλάστησης, το ανάγλυφο του εδάφους, τα μονοπάτια ακόμη και τους ανέμους που φυσούν στην περιοχή, άρα είναι πολύτιμοι σύμμαχοι του. Είδα στην Εύβοια πρόθυμους κατοίκους να θέλουν να συνδράμουν αλλά να μην ξέρουν πως. Σε κάποιες περιπτώσεις ενοχλούσαν και εμπόδιζαν αντί να βοηθούν. Είδα όμως και πυροσβέστες από τη Λάρισα που έβλεπαν το σημείο στο οποίο κλήθηκαν να επιχειρήσουν για πρώτη φορά! Κινούνταν εντελώς έξω από τα νερά τους…
5. Οι επείγουσες εκκενώσεις δεν είναι φάρμακο για όλες τις αρρώστιες! Μπορεί να ήταν η σωστή μέθοδος για το Μάτι, ωστόσο διατηρώ επιφυλάξεις για το αν ταίριαζε για την Εύβοια. Σκέφτομαι ότι στο Μάτι τα θύματα ήταν κυρίως γέροντες και γυναικόπαιδα, που παγιδεύτηκαν. Σίγουρα, εάν ο οικισμός εκκενωνόταν η εξέλιξη θα ήταν διαφορετική. Ωστόσο, η προληπτική εκκένωση είναι μέθοδος αναποτελεσματική όταν πρόκειται για πληθυσμούς ορεσίβιους, μαθημένους να περπατάνε και να δουλεύουν στο δάσος με πείρα και σωματική ρώμη. Δεν μπορεί να είναι τυχαίο το γεγονός ότι σπίτια κάηκαν μόνο στις περιπτώσεις χωριών ή οικισμών οι κάτοικοι των οποίων τα εκκένωσαν έπειτα από εντολή της Αστυνομίας. Στην Κοκκινομηλιά, το Κυπαρίσσι και την Αγία Άννα είχαμε περίπου 60 σπίτια καμμένα, ενώ στις Γούβες, το Πευκί, τη Σημιά, τον Κρυονερίτη και το Αβγαριό μόλις πέντε, επειδή σ’ αυτά οι κάτοικοι, σε κάποιες περιπτώσεις μόνοι και χωρίς την Πυροσβεστική, έμειναν και πάλεψαν με τις φλόγες…
6. Διέκρινα προσπάθειες κυβερνητικών παραγόντων να διαχειριστούν πολιτικά και επικοινωνιακά πτυχές της κρίσης. Την ώρα που τα μέτωπα ήταν ενεργότατα και απειλητικότατα υπήρξαν «κύκλοι» που προσπαθούσαν να δημιουργήσουν «επικοινωνιακά αντίβαρα» προτάσσοντας κάποια επιχείρηση διάσωσης, που όμως δεν είχε την ίδια βαρύτητα ή τη συγκέντρωση σκαφών σε ένα λιμάνι, που δεν ήταν τόσο ουσιώδης… Θεωρώ ότι είναι τουλάχιστον απρεπές…  
7. Μία τέτοια τρομερή καταστροφή δεν δίνει πολιτικούς πόντους στην αντιπολίτευση ούτε αφαιρεί πολιτική δύναμη από την κυβέρνηση. Όσο κι αν κάποιοι κοκορομαχούν στα τηλεοπτικά παράθυρα, αυτό που συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ολιστικό: οι κάτοικοι τραβούν μία κόκκινη, διαχωριστική γραμμή και βάζουν απέναντι τους όλο το «σύστημα»! Εγώ δεν είδα κανέναν να λέει ότι για τις καταστροφές ευθύνεται ο Μητσοτάκης. Ο πρωθυπουργός ναι, αλλά όχι προσωπικά ο σημερινός! Επίσης, δεν άκουσα κανέναν να λέει ότι εάν ήταν ο Τσίπρας πρωθυπουργός, η Εύβοια θα σωνόταν… Πρέπει οι πάντες να καταλάβουν ότι οι πυρόπληκτοι κάτοικοι Θεωρούν ότι από τη στιγμή που αυτό το σύστημα δεν κατάφερε ή δεν θέλησε να τους προστατέψει από το κακό, τότε αυτό πρέπει να το βάλουν… απέναντι. Και όταν λέμε «σύστημα» εννοούμε τους πάντες: κυβέρνηση, υπουργεία, Πυροσβεστική, Αστυνομία, Στρατό, κόμματα, θεσμούς, ακόμη και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Η συμπεριφορά αυτή μοιραία οδηγεί σε ιδιώτευση, απομονωτισμό, απαξίωση θεσμών και προσώπων και στη χειρότερη περίπτωση στην υποστήριξη πολιτικών άκρων και περιθωριακών σχημάτων…

Κλείνω με κάτι ανεκδοτολογικό: στο ρεπορτάζ συνάντησα ένα διάσημο ξένο δημοσιογράφο. Πιάσαμε κουβεντούλα. Κάποια στιγμή στο συνεργείο του επικράτησε ένταση και σύγχυση. Ο εικονολήπτης ήθελε να τραβήξει πλάνα αλλά ο ηχολήπτης τον τραβούσε σε άλλο σημείο. Ο μεταφραστής του ήθελε να πάνε στην εκκλησία, αλλά ο παραγωγός του τού φώναζε να πάνε να μιλήσουν σε μία γερόντισσα, η οποία έφευγε. Ο ίδιος, αγέρωχος αλλά ενοχλημένος από την αταξία έσκυψε στο αυτί μου και μού ψιθύρισε χαμογελώντας ειρωνικά: «Greek kitchen, too many cooks»! Ίσως, η ιδιοφυής έκφραση του ξένου συναδέλφου να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει και τα αίτια της καταστροφής… Και όχι μόνο αυτής…