«ΥΠΕΡ-ΓΕΙΤΟΝΕΣ», Η ΝΕΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΚΟΜΜΟΥΝΑ ΤΟΥ ΠΑΡΙΣΙΟΥ
Παρασκευή, 8 Σεπτεμβρίου, 2023 - 00:17
Σε μια γειτονιά του 14ου παρισινού διαμερίσματος οι κάτοικοι βιώνουν τη χαρά της κοινωνικότητας ενός χωριού, αλλά με δράσεις που την ξεπερνούν κατά πολύ, προβάλλοντας έτσι ένα μοντέλο αστικής ζωής που προκαλεί ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον διεθνώς Κική Τριανταφύλλη Κική Τριανταφύλλη 3 Σεπτεμβρίου 2023, 10:37 facebook twitter email Τι χρειάζεται για να αναζωογονηθεί και να βελτιωθεί η δύσκολη ζωή των κατοίκων σε γειτονιές μεγαλουπόλεων; Κατ’ αρχάς, ένας εμπνευσμένος άνθρωπος όπως ο Πατρίκ Μπερνάρ, ιδρυτής της παρισινής «Δημοκρατίας των Υπερ-γειτόνων» στο Παρίσι, σύμφωνα με τον οποίο μια αστική γειτονιά δεν χρειάζεται να είναι εχθρική ή ανώνυμη, όπως αναφέρει δημοσίευμα στην ιστοσελίδα του Pop Up City, δικτύου για τον αστικό μετασχηματισμό, με έδρα το Αμστερνταμ. Ο κ. Μπερνάρ και οι «Υπερ-γείτονες» σύντροφοί του σκοπό έχουν να φέρουν στους δρόμους του Παρισιού την ευχαρίστηση της ζωής σε ένα χωριό. Ολα άρχισαν με μια καλά «οργανωμένη» καλημέρα· ήταν η πρώτη ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ γειτόνων, η οποία σηματοδότησε μια «επανάσταση» στην καρδιά του Παρισιού, πλην όμως καθόλου παρισινού τύπου: δεν στήθηκαν οδοφράγματα ούτε εκτοξεύθηκαν πέτρες από ριζοσπάστες φοιτητές· πόσο μάλλον, δεν κόπηκε στην γκιλοτίνα το κεφάλι κανενός μονάρχη… Η «Καλημέρα» είναι έμβλημα των παριζιάνων «Υπέρ Γειτόνων» Αντίθετα, μια μέρα του Σεπτεμβρίου του 2017, κατά μήκος της Rue de l’Aude στήθηκε ένα τραπέζι 215 μέτρων με 648 καρέκλες, φορτωμένο με σπιτικά φαγητά· και, όπως έγραψε ο Πίτερ Γίονγκ στον Guardian, οι παρευρισκόμενοι κλήθηκαν να φωνάξουν δυνατά την πιο ανατρεπτική από όλες τις λέξεις: bonjour… Εκείνη, λοιπόν, την ημέρα, κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης που θύμιζε χωριάτικο πανηγύρι, οι επαναστάτες ορκίστηκαν πίστη στη «République des Hyper Voisins» ή «Δημοκρατία των Υπερ-γειτόνων». Και από εκείνη τη στιγμή η δημοκρατία, ένα «εργαστήριο κοινωνικού πειραματισμού» που καταλαμβάνει ένα τμήμα του 14ου διαμερίσματος στην Αριστερή Οχθη, με περίπου 50 δρόμους και 15.000 κατοίκους, προσπαθεί καθημερινά να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις της σύγχρονης ζωής στην πόλη, μια ζωής συναλλακτικής, βιαστικής και αναμφίβολα πολύ μοναχικής. Οι άνθρωποι ενθαρρύνονται όχι απλώς να χαιρετούν ο ένας τον άλλον στον δρόμο, αλλά να αλληλεπιδρούν καθημερινά μέσω προγραμμάτων αλληλοβοήθειας, εθελοντικής ανταλλαγής δεξιοτήτων και οργανωμένων συναντήσεων. Επισκευή ποδηλάτων από εθελοντές ««Υπερ-γείτονες» Στερεοτυπικά, ο Παριζιάνος είναι αγενής και εχθρικός, «αλλά η ζωή στην πόλη δεν χρειάζεται να είναι δυσάρεστη και ανώνυμη. Θέλουμε να δημιουργήσουμε ατμόσφαιρα χωριού σε έναν αστικό χώρο» λέει ο Πατρίκ Μπερνάρ, πρώην δημοσιογράφος, κάτοικος της περιοχής και εμπνευστής του εντυπωσιακού project, που κατακτά διαρκώς θαυμαστές πέρα από τα σύνορα της χώρας του. «Η χαρά που προσφέρει η κοινωνικότητα δεν είναι απλώς ένα καλό συναίσθημα» προσθέτει ο Μπερνάρ μιλώντας στον Guardian. «Μπορεί να γίνει ένα ισχυρό πλεονέκτημα, ένας ουσιαστικός οικονομικός και κοινωνικός παράγοντας για την οικοδόμηση των αυριανών πόλεων» τόνισε σε περσινή του συνέντευξη στη βρετανική εφημερίδα. Το Good News Network αναφέρει ότι από το 2019 στη «Δημοκρατία των Υπερ-γειτόνων» έχουν πραγματοποιηθεί εκατοντάδες μικρές εκδηλώσεις. Εκατοντάδες άτομα συμμετέχουν σε εβδομαδιαία brunch και απεριτίφ μετά τη δουλειά σε τοπικά εστιατόρια, οργανώνονται πολιτιστικές εκδρομές, αφηγήσεις αναμνήσεων από μεγαλύτερους σε νεότερους, παιδικές δραστηριότητες και πολλά άλλα. Τραπεζάκια έξω και απεριτίφ για ηλικιωμένους ««Υπερ-γείτονες» Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, εξάλλου, που ανέδειξε τις ποιότητες της αλληλεγγύης, οι «Υπερ-γείτονες» κινητοποιήθηκαν πουλώντας χειροποίητα αγαθά, φτιάχνοντας μάσκες, παραδίδοντας ψώνια σε ευάλωτους γείτονες και ψήνοντας κέικ για να στηρίξουν μια τοπική φιλανθρωπική οργάνωση. Κρίσιμη, επίσης, είναι η ψηφιακή πτυχή των δραστηριοτήτων: δημιουργήθηκαν δεκάδες ομάδες στο WhatsApp, μεταξύ των οποίων κάποιες αφιερωμένες στην επισκευή χαλασμένων συσκευών, την πώληση μεταχειρισμένων αγαθών και την κοινή χρήση πόρων υγειονομικής περίθαλψης, ακόμη και τη φροντίδα κατοικίδιων, όταν υπάρχει ανάγκη. Μια φορά τον χρόνο, μάλιστα, διοργανώνεται επετειακά ένα «επίσημο» δείπνο κατά μήκος της Rue de l’Aude. Μια φορά τον χρόνο διοργανώνεται επετειακά το μεγάλο τραπέζι κατά μήκος της Rue de l’Aude Θυμάστε την ιδέα του γαλλοκολομβιανού ακαδημαϊκού Κάρλος Μορένο για τις «Πόλεις των 15 λεπτών»; Ο εμπνευστής των «Υπερ-γειτόνων» τη συμπυκνώνει σε «Χωριά των τριών λεπτών» ή «Μικρογειτονιές», όπως ονομάζει το δικό του concept, στο οποίο κατά τη γνώμη του «πρέπει να επικεντρωθεί η αστική στρατηγική». Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του, το Παρίσι μπορεί να φιλοξενήσει 150 τέτοια «αστικά χωριά»: «Η χαρά που προσφέρει η κοινωνικότητα είναι ένας πλούτος που κοιμάται. Οταν ξυπνάμε την αίσθηση του τόπου και της κοινότητας, οι πολίτες και ο αστικός ιστός μεταμορφώνονται» λέει σήμερα, μετά από εμπειρία έξι χρόνων, ο Μπερνάρ στους New York Times για το πείραμά του, που εν το μεταξύ έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον διεθνώς. Συνάντηση οικογενειών με παιδιά σε πλατεία του 14ου διαμερίσματος Με σύνθημα να μεταμορφώσει τους γείτονες, που αλληλεπιδρούν πέντε φορές την ημέρα, σε κάποιους που το κάνουν 50 φορές την ημέρα, το παριζιάνικο project βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτού που οι πολεοδόμοι χαρακτηρίζουν ως ένα ταχέως διευρυνόμενο κίνημα για την ανάκτηση των πόλεων από την αρχή και την αναμόρφωση των αστικών κέντρων μέσα από ένα υπερτοπικό πρίσμα στενής αλληλεπίδρασης, αλληλοϋποστήριξης και αίσθησης γειτονίας. Να σημειωθεί, εξάλλου, ότι στους ««Υπερ-γείτονες» συμμετέχουν Αφρικανοί, Ασιάτες και Αραβες. Οι υποστηρικτές του εγχειρήματος λένε ότι οι πόλεις του μέλλοντος πρέπει να αποτελούνται από χωριά, δημόσιους χώρους και γειτονιές. Και στο Παρίσι (όπως και σε άλλες μεγαλουπόλεις), όπου οι μειονότητες συχνά νιώθουν ότι περιθωριοποιούνται κοινωνικά και γεωγραφικά, η πρόθεση είναι να μην υπάρχουν αποκλεισμοί, έτσι ώστε να αποφεύγονται περιστατικά ξεσπάσματος βίας όπως αυτά που συντάραξαν τη γαλλική πρωτεύουσα στις αρχές Ιουλίου. Περιαματικά μοντέλα αλλαγής του τρόπου αστικής ζωής Είναι γεγονός ότι οι προσπάθειες για τη βελτίωση της ζωής στις μεγαλουπόλεις πολλαπλασιάζονται και αλληλοσυμπληρώνονται. Στο Παρίσι, η «Πόλη των 15 λεπτών» του Μορένο παρέχει κρίσιμες φυσικές υποδομές, ενώ το «Χωριό των τριών λεπτών» του Μπερνάρ αφορά στην προσαρμογή της γειτονιάς στις συγκεκριμένες ανάγκες και στα χαρακτηριστικά της τοπικής κοινότητας. Δενδροφύτευση στο πεζοδρόμιο της Rue de l’Aude Η Βαρκελώνη έχει δημιουργήσει 503 «superblocks» (μικρογειτονιές επιφάνειας 400 μ. επί 400 μ.) σε όλη την πόλη, που επικεντρώνονται σε κοινοτικά έργα, χώρους πρασίνου και κινητικότητας. Οι Σκανδιναβικές χώρες συναγωνίζονται ποια θα δημιουργήσει πρώτη την «πιο πράσινη πόλη». Ειδικότερα στη Σουηδία, ο σχεδιασμός της «Πόλης του ενός λεπτού» στοχεύει να κάνει τους δρόμους «υγιείς, βιώσιμους και ζωντανούς» έως το 2030. Μάλιστα, πιλοτικές εφαρμογές σε σουηδικές πόλεις, μεταξύ των οποίων και η Στοκχόλμη, έδειξαν ότι η κίνηση στους δρόμους αυξήθηκε κατά 400%. Αλλες παγκόσμιες μεγαλουπόλεις, όπως το Βανκούβερ, το οποίο αναπτύχθηκε γύρω από ένα πλέγμα σιδηροδρομικών γραμμών στα τέλη της δεκαετίας του 188ο, έχουν ήδη έναν ιδανικό καμβά –στο πνεύμα της «Πόλης των 15 λεπτών»– για την προώθηση της γειτονίας στο όνομα της ευημερίας των πολιτών, της οικολογικής συνείδησης και της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε ολόκληρο τον πλανήτη υποστηρίζουν ολοένα και περισσότερο την υπερτοπική προσέγγιση. Τον Ιούνιο, το «Πρόγραμμα Ανθρώπινων Οικισμών» του ΟΗΕ, το οποίο επικεντρώνεται στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, λανσάρησε το «Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Αειφόρας Εγγύτητας» για να προωθήσει ένα μοντέλο πολεοδομικού σχεδιασμού το οποίο περιγράφεται ως «βασικός παράγοντας, ικανός να προάγει την ανθρώπινη ευημερία και την αποτελεσματική δράση για το κλίμα». Το concept του Πατρίκ Μπερνάρ στοχεύει, ωστόσο, σε κάτι πολύ περισσότερο από τη χαρά που προσφέρει η κοινωνικότητα, την οποία ο ίδιος χαρακτηρίζει «οικονομικό παράγοντα». Με τις δράσεις τους οι «Υπερ-γείτονες» έχουν θέσει πολύ υψηλότερους στόχους, όπως η υγεία, οι μετακινήσεις και το κλίμα, επισημαίνουν οι New York Times. Ενθαρρύνοντας τους κατοίκους να επενδύουν συναισθηματικά και σωματικά στους δημόσιους χώρους στους οποίους ζουν, υποστηρίζει ο Μπερνάρ, θα είναι λιγότερο πιθανό να ρίχνουν σκουπίδια ή αποτσίγαρα, περιορίζοντας έτσι το κόστος καθαρισμού. Ενημέρωση των κατοίκων στο Facebook για τους κάδους απόρριψης αποβλήτων τροφίμων Ακόμη, σε συνεργασία με τη ΜΚΟ Les Alchimistes, έχουν εγκατασταθεί κάδοι κομποστοποίησης για 800 «Υπερ-γείτονες», οι οποίοι επεξεργάζονται 60 τόνους οργανικών αποβλήτων ετησίως. Το project κρίθηκε μάλιστα τόσο επιτυχημένο ώστε ο Δήμος ενέκρινε ένα κονδύλι 31.000 ευρώ για την εγκατάσταση επιπλέον οκτώ κάδων. Με την υποστήριξη του Συμμετοχικού Προϋπολογισμού της πόλης, δε, ο οποίος επιτρέπει στους πολίτες να ψηφίζουν για τις δημοτικές δαπάνες, η «Δημοκρατία των Υπέρ Γειτόνων» έχει ήδη μετατρέψει μια ξεχασμένη πλατεία σε ζωντανό χώρο εκδηλώσεων. Εχει, επίσης, υποβάλει αίτηση χρηματοδότησης για την αγορά κοινόχρηστων φορτιστών ηλεκτρονικών ποδηλάτων και ενός ηλεκτρικού ποδηλάτου cargo για τη μεταφορά εμπορευμάτων από τους κατοίκους, ενώ σύμφωνα με πρόσφατες πληροφορίες των New York Times οι «Hyper Voisins» φιλοδοξούν να ανοίξουν στη «Δημοκρατία» τους ένα νέο ιατρικό κέντρο, προσαρμοσμένο στις τοπικές ανάγκες. Πηγή: Protagon.gr
Σε μια γειτονιά του 14ου παρισινού διαμερίσματος οι κάτοικοι βιώνουν τη χαρά της κοινωνικότητας ενός χωριού, αλλά με δράσεις που την ξεπερνούν κατά πολύ, προβάλλοντας έτσι ένα μοντέλο αστικής ζωής που προκαλεί ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον διεθνώς Κική Τριανταφύλλη Κική Τριανταφύλλη 3 Σεπτεμβρίου 2023, 10:37 facebook twitter email Τι χρειάζεται για να αναζωογονηθεί και να βελτιωθεί η δύσκολη ζωή των κατοίκων σε γειτονιές μεγαλουπόλεων; Κατ’ αρχάς, ένας εμπνευσμένος άνθρωπος όπως ο Πατρίκ Μπερνάρ, ιδρυτής της παρισινής «Δημοκρατίας των Υπερ-γειτόνων» στο Παρίσι, σύμφωνα με τον οποίο μια αστική γειτονιά δεν χρειάζεται να είναι εχθρική ή ανώνυμη, όπως αναφέρει δημοσίευμα στην ιστοσελίδα του Pop Up City, δικτύου για τον αστικό μετασχηματισμό, με έδρα το Αμστερνταμ. Ο κ. Μπερνάρ και οι «Υπερ-γείτονες» σύντροφοί του σκοπό έχουν να φέρουν στους δρόμους του Παρισιού την ευχαρίστηση της ζωής σε ένα χωριό. Ολα άρχισαν με μια καλά «οργανωμένη» καλημέρα· ήταν η πρώτη ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ γειτόνων, η οποία σηματοδότησε μια «επανάσταση» στην καρδιά του Παρισιού, πλην όμως καθόλου παρισινού τύπου: δεν στήθηκαν οδοφράγματα ούτε εκτοξεύθηκαν πέτρες από ριζοσπάστες φοιτητές· πόσο μάλλον, δεν κόπηκε στην γκιλοτίνα το κεφάλι κανενός μονάρχη… Η «Καλημέρα» είναι έμβλημα των παριζιάνων «Υπέρ Γειτόνων» Αντίθετα, μια μέρα του Σεπτεμβρίου του 2017, κατά μήκος της Rue de l’Aude στήθηκε ένα τραπέζι 215 μέτρων με 648 καρέκλες, φορτωμένο με σπιτικά φαγητά· και, όπως έγραψε ο Πίτερ Γίονγκ στον Guardian, οι παρευρισκόμενοι κλήθηκαν να φωνάξουν δυνατά την πιο ανατρεπτική από όλες τις λέξεις: bonjour… Εκείνη, λοιπόν, την ημέρα, κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης που θύμιζε χωριάτικο πανηγύρι, οι επαναστάτες ορκίστηκαν πίστη στη «République des Hyper Voisins» ή «Δημοκρατία των Υπερ-γειτόνων». Και από εκείνη τη στιγμή η δημοκρατία, ένα «εργαστήριο κοινωνικού πειραματισμού» που καταλαμβάνει ένα τμήμα του 14ου διαμερίσματος στην Αριστερή Οχθη, με περίπου 50 δρόμους και 15.000 κατοίκους, προσπαθεί καθημερινά να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις της σύγχρονης ζωής στην πόλη, μια ζωής συναλλακτικής, βιαστικής και αναμφίβολα πολύ μοναχικής. Οι άνθρωποι ενθαρρύνονται όχι απλώς να χαιρετούν ο ένας τον άλλον στον δρόμο, αλλά να αλληλεπιδρούν καθημερινά μέσω προγραμμάτων αλληλοβοήθειας, εθελοντικής ανταλλαγής δεξιοτήτων και οργανωμένων συναντήσεων. Επισκευή ποδηλάτων από εθελοντές ««Υπερ-γείτονες» Στερεοτυπικά, ο Παριζιάνος είναι αγενής και εχθρικός, «αλλά η ζωή στην πόλη δεν χρειάζεται να είναι δυσάρεστη και ανώνυμη. Θέλουμε να δημιουργήσουμε ατμόσφαιρα χωριού σε έναν αστικό χώρο» λέει ο Πατρίκ Μπερνάρ, πρώην δημοσιογράφος, κάτοικος της περιοχής και εμπνευστής του εντυπωσιακού project, που κατακτά διαρκώς θαυμαστές πέρα από τα σύνορα της χώρας του. «Η χαρά που προσφέρει η κοινωνικότητα δεν είναι απλώς ένα καλό συναίσθημα» προσθέτει ο Μπερνάρ μιλώντας στον Guardian. «Μπορεί να γίνει ένα ισχυρό πλεονέκτημα, ένας ουσιαστικός οικονομικός και κοινωνικός παράγοντας για την οικοδόμηση των αυριανών πόλεων» τόνισε σε περσινή του συνέντευξη στη βρετανική εφημερίδα. Το Good News Network αναφέρει ότι από το 2019 στη «Δημοκρατία των Υπερ-γειτόνων» έχουν πραγματοποιηθεί εκατοντάδες μικρές εκδηλώσεις. Εκατοντάδες άτομα συμμετέχουν σε εβδομαδιαία brunch και απεριτίφ μετά τη δουλειά σε τοπικά εστιατόρια, οργανώνονται πολιτιστικές εκδρομές, αφηγήσεις αναμνήσεων από μεγαλύτερους σε νεότερους, παιδικές δραστηριότητες και πολλά άλλα. Τραπεζάκια έξω και απεριτίφ για ηλικιωμένους ««Υπερ-γείτονες» Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, εξάλλου, που ανέδειξε τις ποιότητες της αλληλεγγύης, οι «Υπερ-γείτονες» κινητοποιήθηκαν πουλώντας χειροποίητα αγαθά, φτιάχνοντας μάσκες, παραδίδοντας ψώνια σε ευάλωτους γείτονες και ψήνοντας κέικ για να στηρίξουν μια τοπική φιλανθρωπική οργάνωση. Κρίσιμη, επίσης, είναι η ψηφιακή πτυχή των δραστηριοτήτων: δημιουργήθηκαν δεκάδες ομάδες στο WhatsApp, μεταξύ των οποίων κάποιες αφιερωμένες στην επισκευή χαλασμένων συσκευών, την πώληση μεταχειρισμένων αγαθών και την κοινή χρήση πόρων υγειονομικής περίθαλψης, ακόμη και τη φροντίδα κατοικίδιων, όταν υπάρχει ανάγκη. Μια φορά τον χρόνο, μάλιστα, διοργανώνεται επετειακά ένα «επίσημο» δείπνο κατά μήκος της Rue de l’Aude. Μια φορά τον χρόνο διοργανώνεται επετειακά το μεγάλο τραπέζι κατά μήκος της Rue de l’Aude Θυμάστε την ιδέα του γαλλοκολομβιανού ακαδημαϊκού Κάρλος Μορένο για τις «Πόλεις των 15 λεπτών»; Ο εμπνευστής των «Υπερ-γειτόνων» τη συμπυκνώνει σε «Χωριά των τριών λεπτών» ή «Μικρογειτονιές», όπως ονομάζει το δικό του concept, στο οποίο κατά τη γνώμη του «πρέπει να επικεντρωθεί η αστική στρατηγική». Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του, το Παρίσι μπορεί να φιλοξενήσει 150 τέτοια «αστικά χωριά»: «Η χαρά που προσφέρει η κοινωνικότητα είναι ένας πλούτος που κοιμάται. Οταν ξυπνάμε την αίσθηση του τόπου και της κοινότητας, οι πολίτες και ο αστικός ιστός μεταμορφώνονται» λέει σήμερα, μετά από εμπειρία έξι χρόνων, ο Μπερνάρ στους New York Times για το πείραμά του, που εν το μεταξύ έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον διεθνώς. Συνάντηση οικογενειών με παιδιά σε πλατεία του 14ου διαμερίσματος Με σύνθημα να μεταμορφώσει τους γείτονες, που αλληλεπιδρούν πέντε φορές την ημέρα, σε κάποιους που το κάνουν 50 φορές την ημέρα, το παριζιάνικο project βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτού που οι πολεοδόμοι χαρακτηρίζουν ως ένα ταχέως διευρυνόμενο κίνημα για την ανάκτηση των πόλεων από την αρχή και την αναμόρφωση των αστικών κέντρων μέσα από ένα υπερτοπικό πρίσμα στενής αλληλεπίδρασης, αλληλοϋποστήριξης και αίσθησης γειτονίας. Να σημειωθεί, εξάλλου, ότι στους ««Υπερ-γείτονες» συμμετέχουν Αφρικανοί, Ασιάτες και Αραβες. Οι υποστηρικτές του εγχειρήματος λένε ότι οι πόλεις του μέλλοντος πρέπει να αποτελούνται από χωριά, δημόσιους χώρους και γειτονιές. Και στο Παρίσι (όπως και σε άλλες μεγαλουπόλεις), όπου οι μειονότητες συχνά νιώθουν ότι περιθωριοποιούνται κοινωνικά και γεωγραφικά, η πρόθεση είναι να μην υπάρχουν αποκλεισμοί, έτσι ώστε να αποφεύγονται περιστατικά ξεσπάσματος βίας όπως αυτά που συντάραξαν τη γαλλική πρωτεύουσα στις αρχές Ιουλίου. Περιαματικά μοντέλα αλλαγής του τρόπου αστικής ζωής Είναι γεγονός ότι οι προσπάθειες για τη βελτίωση της ζωής στις μεγαλουπόλεις πολλαπλασιάζονται και αλληλοσυμπληρώνονται. Στο Παρίσι, η «Πόλη των 15 λεπτών» του Μορένο παρέχει κρίσιμες φυσικές υποδομές, ενώ το «Χωριό των τριών λεπτών» του Μπερνάρ αφορά στην προσαρμογή της γειτονιάς στις συγκεκριμένες ανάγκες και στα χαρακτηριστικά της τοπικής κοινότητας. Δενδροφύτευση στο πεζοδρόμιο της Rue de l’Aude Η Βαρκελώνη έχει δημιουργήσει 503 «superblocks» (μικρογειτονιές επιφάνειας 400 μ. επί 400 μ.) σε όλη την πόλη, που επικεντρώνονται σε κοινοτικά έργα, χώρους πρασίνου και κινητικότητας. Οι Σκανδιναβικές χώρες συναγωνίζονται ποια θα δημιουργήσει πρώτη την «πιο πράσινη πόλη». Ειδικότερα στη Σουηδία, ο σχεδιασμός της «Πόλης του ενός λεπτού» στοχεύει να κάνει τους δρόμους «υγιείς, βιώσιμους και ζωντανούς» έως το 2030. Μάλιστα, πιλοτικές εφαρμογές σε σουηδικές πόλεις, μεταξύ των οποίων και η Στοκχόλμη, έδειξαν ότι η κίνηση στους δρόμους αυξήθηκε κατά 400%. Αλλες παγκόσμιες μεγαλουπόλεις, όπως το Βανκούβερ, το οποίο αναπτύχθηκε γύρω από ένα πλέγμα σιδηροδρομικών γραμμών στα τέλη της δεκαετίας του 188ο, έχουν ήδη έναν ιδανικό καμβά –στο πνεύμα της «Πόλης των 15 λεπτών»– για την προώθηση της γειτονίας στο όνομα της ευημερίας των πολιτών, της οικολογικής συνείδησης και της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε ολόκληρο τον πλανήτη υποστηρίζουν ολοένα και περισσότερο την υπερτοπική προσέγγιση. Τον Ιούνιο, το «Πρόγραμμα Ανθρώπινων Οικισμών» του ΟΗΕ, το οποίο επικεντρώνεται στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, λανσάρησε το «Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Αειφόρας Εγγύτητας» για να προωθήσει ένα μοντέλο πολεοδομικού σχεδιασμού το οποίο περιγράφεται ως «βασικός παράγοντας, ικανός να προάγει την ανθρώπινη ευημερία και την αποτελεσματική δράση για το κλίμα». Το concept του Πατρίκ Μπερνάρ στοχεύει, ωστόσο, σε κάτι πολύ περισσότερο από τη χαρά που προσφέρει η κοινωνικότητα, την οποία ο ίδιος χαρακτηρίζει «οικονομικό παράγοντα». Με τις δράσεις τους οι «Υπερ-γείτονες» έχουν θέσει πολύ υψηλότερους στόχους, όπως η υγεία, οι μετακινήσεις και το κλίμα, επισημαίνουν οι New York Times. Ενθαρρύνοντας τους κατοίκους να επενδύουν συναισθηματικά και σωματικά στους δημόσιους χώρους στους οποίους ζουν, υποστηρίζει ο Μπερνάρ, θα είναι λιγότερο πιθανό να ρίχνουν σκουπίδια ή αποτσίγαρα, περιορίζοντας έτσι το κόστος καθαρισμού. Ενημέρωση των κατοίκων στο Facebook για τους κάδους απόρριψης αποβλήτων τροφίμων Ακόμη, σε συνεργασία με τη ΜΚΟ Les Alchimistes, έχουν εγκατασταθεί κάδοι κομποστοποίησης για 800 «Υπερ-γείτονες», οι οποίοι επεξεργάζονται 60 τόνους οργανικών αποβλήτων ετησίως. Το project κρίθηκε μάλιστα τόσο επιτυχημένο ώστε ο Δήμος ενέκρινε ένα κονδύλι 31.000 ευρώ για την εγκατάσταση επιπλέον οκτώ κάδων. Με την υποστήριξη του Συμμετοχικού Προϋπολογισμού της πόλης, δε, ο οποίος επιτρέπει στους πολίτες να ψηφίζουν για τις δημοτικές δαπάνες, η «Δημοκρατία των Υπέρ Γειτόνων» έχει ήδη μετατρέψει μια ξεχασμένη πλατεία σε ζωντανό χώρο εκδηλώσεων. Εχει, επίσης, υποβάλει αίτηση χρηματοδότησης για την αγορά κοινόχρηστων φορτιστών ηλεκτρονικών ποδηλάτων και ενός ηλεκτρικού ποδηλάτου cargo για τη μεταφορά εμπορευμάτων από τους κατοίκους, ενώ σύμφωνα με πρόσφατες πληροφορίες των New York Times οι «Hyper Voisins» φιλοδοξούν να ανοίξουν στη «Δημοκρατία» τους ένα νέο ιατρικό κέντρο, προσαρμοσμένο στις τοπικές ανάγκες. Πηγή: Protagon.gr
Για πολύ καιρό, η Σολέν Φραϊολί αρνιόταν να παραδεχτεί ότι το Παρίσι είναι ένα αγχωτικό μέρος. Η 29χρονη σερβιτόρα μεγάλωσε στα περίχωρα της πόλης και τώρα ζει σε ένα στούντιο σε μια ιστορική συνοικία του κέντρου, θαμπωμένη από τις άπειρες ευκαιρίες που προσφέρει, από συναυλίες τζαζ τις νύχτες της Δευτέρας μέχρι κουζίνα της Δυτικής Αφρικής και μαθήματα καποέιρα. Αλλά η Φραϊολί αναγνωρίζει πλέον ότι η ζωή στην Πόλη του Φωτός έχει και μειονεκτήματα, εξαιτίας της ξέφρενης, ασταμάτητης ενέργειάς της. «Το Παρίσι είναι μια πόλη πάντα σε κίνηση», λέει στον Πίτερ Γιoυνγκ, ανταποκριτή του BBC. «Ολοι, όλη την ώρα, παντού».
Αυτή η αέναη κίνηση σταμάτησε ξαφνικά με την πανδημία του κορονοϊού. Για την Φραϊολί, όμως, το δίμηνο lockdown, που ξεκίνησε στις 17 Μαρτίου περιορίζοντάς τη σε μια ακτίνα ενός χιλιομέτρου από το σπίτι της, της πρόσφερε μια πλούσια εικόνα της γειτονιάς της. «Ανακάλυψα ότι είναι δυνατό να νιώθεις σαν να βρίσκεσαι σε ένα μικρό χωριό στο Παρίσι», λέει. «Να γνωρίσεις τους γείτονές σου, να διατηρείς καλές σχέσεις με τους καταστηματάρχες, να προτιμάς τους τοπικούς τεχνίτες και τα μικρά καταστήματα αντί για τα μεγάλα σούπερ μάρκετ. Μπήκα ακόμη και σε μια οργάνωση πολιτών, όπου οι άνθρωποι προετοιμάζουν καλάθια τροφίμων για άστεγους. Νόμιζα ότι θα δυσκολευόμουν εξαιτίας του lockdown, αλλά ήμουν τέλεια στο σπίτι, σε ένα ήσυχο μέρος».
Δεν είναι η μόνη που ένιωσε έτσι, γράφει ο Πίτερ Γιουνγκ. «Απροσδόκητα, αυτή η εμπειρία ενίσχυσε τους δεσμούς που είχα με μερικούς ανθρώπους», λέει ο Βαλεντάν Ζεντρασίκ, ένας 25χρονος δημόσιος υπάλληλος που ζει στο νότο του Παρισιού. «Αρχισα να διασχίζω πιο συχνά τους μικρούς δρόμους της περιοχής μου και ανακάλυψα υπέροχα μέρη, σε απόσταση αναπνοής από το σπίτι μου».
Το Παρίσι είναι μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις του κόσμου (Facebook / Ville de Paris)
Ο αντίκτυπος στη λειτουργία πυκνοκατοικημένων πόλεων, όπως το Παρίσι και στον τρόπο που αλληλεπιδρούν οι κάτοικοί τους, ήταν αναμφισβήτητα μεγάλος. Αναμφίβολα, ο τρόπος που επικοινωνούμε, μετακινούμαστε, καταναλώνουμε και κοινωνικοποιούμαστε διαμορφώθηκε από τους περιορισμούς της πανδημίας. Ο Κάρλος Μορένο, επιστημονικός διευθυντής και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού 1 Panthéon-Sorbonne, με ειδικότητα στα Σύνθετα Συστήματα και στην Καινοτομία, πιστεύει ότι «δεν θα υπάρξει» επιστροφή στη ζωή της πόλης όπως ήταν πριν από την πανδημία.
Οταν επιβλήθηκε το lockdown, λέει ο γάλλος καθηγητής, φάνηκε πόσο σημαντικοί είναι οι κοινωνικοί δεσμοί αλλά μέσω ενός διαφορετικού πρίσματος. «Πολλοί άνθρωποι δεν πήγαιναν ποτέ σε καταστήματα κοντά στα σπίτια τους επειδή ήταν απασχολημένοι. Δεν ήξεραν τους γείτονές τους ή τα κοντινά πάρκα. Η πανδημία μας έκανε να τα ανακαλύψουμε όλα αυτά. Εχουμε ανακαλύψει ξανά την τοπικότητα και αυτό έχει βελτιώσει την ποιότητα ζωής», λέει.
Υπεύθυνος, επίσης, του Δημαρχείου του Παρισιού για τις «έξυπνες πόλεις», ο Κάρλος Μορένο είναι ο βασικός θεωρητικός πίσω από την «Πόλη των 15 Λεπτών», ένα νέο μοντέλο αστικού σχεδιασμού, που αναπτύχθηκε πριν από τον κορονοϊό, αλλά είναι σαν να έγινε σχεδόν κατά παραγγελία γι’ αυτό το «τοπικό» μέλλον. Η ιδέα είναι να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής με τη δημιουργία πόλεων όπου όλα όσα χρειάζεται ένας κάτοικος μπορούν να επιτευχθούν μέσα σε ένα τέταρτο της ώρας, με τα πόδια ή με το ποδήλατο. Η «Πόλη των 15 Λεπτών» απαιτεί ελάχιστες μετακινήσεις μεταξύ κατοικιών, γραφείων, εστιατορίων, πάρκων, νοσοκομείων και πολιτιστικών χώρων. Κάθε γειτονιά πρέπει να εκπληρώνει έξι κοινωνικές λειτουργίες: διαβίωση, εργασία, προμήθειες, φροντίδα, μάθηση και διασκέδαση.
Το concept του Κάρλος Μορένο προβλέπει το πολύ 15λεπτη μετακίνηση από το σπίτι του καθενός για τις βασικές ανάγκες (moreno-web.net)
Το concept απαντά τόσο στην κλιματική κρίση, ενισχύοντας τις πράσινες πρωτοβουλίες σε επίπεδο γειτονιάς και μειώνοντας τις μετακινήσεις, όσο και στην ολοένα αυξανόμενη αστική επέκταση, που ωθεί ακόμα πιο έξω όσους βρίσκονται στην περιφέρεια, και ο Μορένο το επεξεργάστηκε πολύ πριν ξεσπάσει η πανδημία. Ωστόσο, ο γάλλος καθηγητής παραδέχεται ότι η Covid-19 έγινε αφορμή να ξεκινήσει γρήγορα μια τάση τοπικότητας, βάζοντας την «Πόλη των 15 Λεπτών» στην ατζέντα μητροπολιτικών περιοχών σε όλο τον κόσμο.
«Πόλη εγγύτητας»
Το concept της «Πόλης των 15 Λεπτών» αξιοποιεί στοιχεία που έχουν δώσει στο παρελθόν πολλοί εμπειρογνώμονες και πολεοδόμοι. Τη δεκαετία του 1920, ο αμερικανός πολεοδόμος Κλάρενς Πέρι πρότεινε την ιδέα της βιώσιμης «μονάδας της γειτονιάς» πριν φτάσει η μαζική εισροή ιδιωτικών αυτοκινήτων και η χωροθέτηση των πόλεων, αργότερα τον 20ο αιώνα. Η Κοπεγχάγη πεζοδρόμησε τον κύριο εμπορικό δρόμο της το 1962, πριν από άλλες πυκνοκατοικημένες ευρωπαϊκές πόλεις, που υιοθέτησαν την ίδια προσέγγιση στα κέντρα τους. Στη συνέχεια, η Νέα Αστικοποίηση (New Urbanism), ένα αμερικανικό πολεοδομικό κίνημα, που γεννήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και εξαπλώθηκε γρήγορα στις ΗΠΑ, προώθησε τη μετάβαση από την παραδοσιακή αστικοποίηση στην «προαστιοποίηση» και την μετακίνηση με τα πόδια.
Ωστόσο, η σύγχρονη «Πόλη των 15 Λεπτών» διαφέρει σημαντικά καθώς ανταποκρίνεται στην αλλαγή του κλίματος, στην Covid-19 και στην παγκοσμιοποίηση. Ενώ οι προηγούμενες πρωτοβουλίες επικεντρώθηκαν στην ευκολία της μετακίνησης, στη δυνατότητα πεζοπορίας και στις δημόσιες υπηρεσίες, το Παρίσι έχει υιοθετήσει τώρα ένα ολοκληρωμένο concept με μια πιο πράσινη προσέγγιση σε αυτές τις πτυχές, τις οποίες συμπληρώνει με χώρους εργασίας, πολιτιστικές δραστηριότητες και τον πιο εφήμερο χαρακτήρα των κοινωνικών σχέσεων.
Η δήμαρχος του Παρισιού Αν Ινταλγκό έβαλε την «Πόλη των 15 Λεπτών» στο επίκεντρο της επιτυχημένης προεκλογικής της εκστρατείας το 2020, σκιαγραφώντας τέσσερις βασικές αρχές -εγγύτητα, ποικιλομορφία, πυκνότητα και παρουσία- και διόρισε επίτροπο την Καρίν Ρολάν, η οποία έχει στόχο -πάνω απ’ όλα- να δημιουργήσει αυτό που αποκαλεί «πόλη εγγύτητας», όχι μόνο μεταξύ των δομών αλλά και των ανθρώπων.
Ο δρόμος πλάι στον Σηκουάνα χρησιμοποιείται πλέον μόνο από πεζούς και ποδηλάτες (Facebook / Ville de Paris)
«Γνωρίζουμε ότι μερικές φορές οι μεγάλες πόλεις μπορεί να είναι κουραστικές και να δημιουργούν μια αίσθηση ανωνυμίας», λέει η Ρολάν. «Αλλά η εγγύτητα σημαίνει ότι, μέσω των κοινωνικών μας σχέσεων, θα ανακαλύψουμε εκ νέου τον τρόπο ζωής μας στις πόλεις. Θέλουμε ανοιχτούς χώρους, όπου οι άνθρωποι θα μπορούν να συναντηθούν ή όπου μπορούν να συμβαίνουν όσο το δυνατόν περισσότερες συναντήσεις. Ζούμε καλύτερα όταν ζούμε μαζί, και αυτό θα ξαναδημιουργήσει τον κοινωνικό μας ιστό».
Ο μετασχηματισμός στις παρισινές γειτονιές έχει ξεκινήσει από το 2014 όταν η Ινταλγκό ανέλαβε τα καθήκοντά της. Η δήμαρχος του Παρισιού απαγορεύει τα ρυπογόνα οχήματα, επιτρέπει την κίνηση στις όχθες του Σηκουάνα μόνο σε πεζούς και ποδηλάτες, και δημιουργεί μίνι πράσινους χώρους σε όλη την πόλη. Από το 2018, περισσότεροι από 40 σχολικοί χώροι στο Παρίσι έχουν μετατραπεί σε πράσινες «αυλές-οάσεις». Από τότε που ξέσπασε η πανδημία έχουν προστεθεί περισσότερα από 50 χιλιόμετρα ποδηλατικών διαδρομών, οι λεγόμενες «coronapistes» («κορονοπίστες»), ενώ τον περασμένο μήνα ολοκληρώθηκε η ανακαίνιση της Πλατείας της Βαστίλης (Place de la Bastille) στο πλαίσιο του επανασχεδιασμού επτά μεγάλων πλατειών, μια επένδυση ύψους 30 εκατ. ευρώ. Η Ινταλγκό έχει δεσμεύσει επιπλέον 1 δισ. ευρώ ετησίως για τη συντήρηση και την βελτίωση δρόμων, πλατειών και κήπων.
Με το Παρίσι να πρωτοστατεί, και άλλες πόλεις σε όλο τον κόσμο έχουν δελεαστεί από το παρισινό μοντέλο για ανθεκτικές, ζωντανές κοινότητες. Η Μαδρίτη, το Μιλάνο, η Οτάβα και το Σιάτλ είναι μεταξύ αυτών που έχουν ανακοινώσει την πρόθεσή τους να αντιγράψουν την παρισινή προσέγγιση. Η Μελβούρνη έχει υιοθετήσει ένα μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχέδιο για «γειτονιές 20 λεπτών». Ο συνασπισμός C40 Cities, που έχει στόχο την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, προωθεί την ιδέα της «Πόλης των 15 Λεπτών» σαν σχέδιο για ανάκαμψη μετά την Covid-19.
«Ιχνηλατεί μια πορεία ανθεκτικότητας της κοινότητας», λέει ο Φλάβιο Κόπολα, διευθυντής Προγράμματος Αστικού Σχεδιασμού του συνασπισμού C40 Cities. «Μειώνει τις εκπομπές ρύπων των μεταφορικών μέσων, αλλά και οι γειτονιές γίνονται πιο ανθεκτικές. Σημαίνει επίσης αλλαγή της χρήσης γης ώστε να επιτρέπονται γραφεία αλλά και “τρίτοι χώροι” για άτομα που εργάζονται εξ αποστάσεως. Ετσι, σε επίπεδο γειτονιάς, θα είναι πιο ανθεκτικoί στα σοκ».
Πεζοδρομημένο κέντρο ευρωπαϊκής πόλης (C40knowledge-hub)
Η αλλαγή της δομής των πόλεων σημαίνει επίσης ότι τα ίδια τα άτομα θα είναι πιο ανθεκτικά στα σοκ, σύμφωνα με τον Ρίτσαρντ Μπένταλ, καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ που μελέτησε την ψυχική υγεία και τις κοινωνικές επιπτώσεις της Covid-19. Η αίσθηση του ανήκειν, που προωθείται από τις «Πόλεις των 15 Λεπτών», θα μπορούσε να μας κάνει όλους πιο ευτυχισμένους, λέει.
«Γινόμαστε όλο και περισσότερο “αστικά είδη”, αλλά τα αστικά περιβάλλοντα συνδέονται με χειρότερη ψυχική υγεία», αναφέρει ο βρετανός καθηγητής, «Με την Covid, μερικοί άνθρωποι υπέφεραν, άλλοι, όμως, ωφελήθηκαν. Η έρευνα, πάντως, δείχνει ότι όσο περισσότερο αλληλεπιδράτε με τους γείτονές σας, τόσο το καλύτερο. Η αίσθηση ότι ανήκετε στη γειτονιά σας, αποτελεί τεράστια προστασία της ψυχικής σας υγείας. Εάν οι “Πόλεις των 15 Λεπτών” μπορούσαν να επιτύχουν αυτή την ισορροπία, τότε είναι πιθανό ένα ευτυχισμένο αστικό μέλλον για τα ανθρώπινα είδη».
«Περισσότεροι αφοσιωμένοι κάτοικοι»
Η επίτευξη αυτής της ισορροπίας μπορεί να είναι δύσκολη. Οι σκεπτικιστές διατυπώνουν ακόμη την ανησυχία ότι η «πόλη των 15 λεπτών» θα μπορούσε να επιδεινώσει τον κοινωνικό διχασμό, διευρύνοντας τις ανισότητες μεταξύ φτωχότερων και πλουσιότερων περιοχών, καθώς οι τελευταίες επωφελούνται από παροχές καλύτερης ποιότητας και οι πρώτες έχουν ακόμη λιγότερη κοινωνική κινητικότητα από πριν.
«Η δημιουργία ενός χώρου πιο βιώσιμου είναι κάτι που σίγουρα μπορούμε να επιτύχουμε», λέει η Ελίζα Πιέρι, λέκτορας Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. «Αλλά πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι οι παροχές θα είναι υψηλών προδιαγραφών. Οι περιθωριοποιημένες γειτονιές θα αντιμετώπιζαν προβλήματα εξαιτίας κακών γιατρών και σχολείων, κάτι που θα μπορούσε να επιφέρει περαιτέρω διακρίσεις και ανισότητες και στιγματισμό της περιοχής».
Το μοντέλο της πόλης των 15 λεπτών γίνεται υπόδειγμα και για άλλες μεγαλουπόλεις (Facebook / Ville de Paris)
Λίγοι θα αμφισβητήσουν ότι οι κάτοικοι ορισμένων υποβαθμισμένων προαστίων του Παρισιού αντιμετωπίζουν εδώ και καιρό οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, που εμποδίζουν την πρόοδό τους. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο οι πόλεις πρέπει να προφυλάσσονται από αυτόν τον κίνδυνο είναι «να δώσουν προτεραιότητα στις γειτονιές που έχουν μεγαλύτερες ανάγκες», λέει ο Κόπολα εκ μέρους των C40 Cities. «Συμφωνώ ότι υπάρχει κίνδυνος», προσθέτει. «Αλλά η ιδέα μας για “πόλεις 15 λεπτών” αφορά την πρόσβαση και τη βιωσιμότητα. Είναι μια ευκαιρία να χρησιμοποιήσουμε ένα παράδειγμα για αλλαγή».
Αλλες ανησυχίες αφορούν τον αντίκτυπο της αλλαγής της ίδιας της ουσίας της σύγχρονης πόλης. Η Ελενα Μαγκρίνι, αναλύτρια του think tank Centre for Cities με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, προειδοποιεί ότι αυτή η τάση του «τέλους των μεγάλων πόλεων» θα μπορούσε επίσης να μειώσει τη δημιουργικότητα. «Οι πόλεις επιτρέπουν στους ανθρώπους να αναμειγνύονται, να είναι μαζί και να μοιράζονται ιδέες», λέει. «Συχνά αυτό συμβαίνει στο κέντρο της πόλης. Μπορούμε να αναδημιουργήσουμε τη δημιουργία και την καινοτομία εάν δεν υπάρχουν πια;», αναρωτιέται.
Σε μια πυκνοκατοικημένη πόλη όπως το Παρίσι -η οποία χάρη στις ρίζες της στην προβιομηχανική εποχή έχει περισσότερους από 20.754 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο- η συνεχής ανάμειξη ανθρώπων σε ένα 15λεπτο μέλλον, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα αποτελεί πρόβλημα. Ωστόσο, σε πολύ πιο απλωμένες πόλεις όπως το Λονδίνο και η Νέα Υόρκη, η (ήδη υπάρχουσα) έλλειψη πυκνότητας θα μπορούσε να δημιουργήσει πιο σημαντικά ζητήματα.
Ο Κάρλος Μορένο είναι ο θεωρητικός πίσω από το project που σκοπεύει να αναβαθμίσει τη ζωή των Παριζιάνων (Carlos Moreno/Facebook)
Ο Κάρλος Μορένο πιστεύει, αντίθετα, ότι στην «Πόλη των 15 Λεπτών», η δημιουργικότητα και η ευημερία θα ανθίσουν: «Η πανδημία μάς έκανε να σκεφτόμαστε πώς να κινούμαστε διαφορετικά, να καταναλώνουμε διαφορετικά, να ζούμε διαφορετικά», λέει. «Ανακαλύπτουμε ότι δουλεύοντας διαφορετικά έχουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο, έχουμε περισσότερο χρόνο να είμαστε με τις οικογένειες ή τους φίλους μας. Ανακαλύπτουμε και εκτιμούμε πολύ περισσότερο τις γειτονιές μας. Αυτό θα μας κάνει όλους πιο αφοσιωμένους κατοίκους».
Παραδέχεται, ωστόσο, ότι η μετάβαση δεν θα είναι απλή, αλλά ορισμένοι βασικοί στόχοι είναι ήδη προγραμματισμένοι, όπως το να γίνουν όλοι οι δρόμοι στο Παρίσι φιλικοί για τους ποδηλάτες μέχρι το 2024. Λέει ακόμη ότι «σήμερα οι γειτονιές μας χωρίζονται από τα χρήματα, πλούσιοι, φτωχοί, μεσαία τάξη, εργαζόμενοι, μπαρ, γραφεία. Υπάρχει μεγάλος διαχωρισμός. Αλλά αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να χρησιμοποιήσουμε τις “πόλεις των 15 λεπτών” για να επικεντρωθούμε στο κοινό καλό. Με αρκετή χρηματοδότηση και υποστήριξη, με τον σωστό τρόπο, μπορούμε να εγγυηθούμε ότι είναι για τους ανθρώπους».
Σε μια γειτονιά του 14ου παρισινού διαμερίσματος οι κάτοικοι βιώνουν τη χαρά της κοινωνικότητας ενός χωριού, αλλά με δράσεις που την ξεπερνούν κατά πολύ, προβάλλοντας έτσι ένα μοντέλο αστικής ζωής που προκαλεί ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον διεθνώς Κική Τριανταφύλλη Κική Τριανταφύλλη 3 Σεπτεμβρίου 2023, 10:37 facebook twitter email Τι χρειάζεται για να αναζωογονηθεί και να βελτιωθεί η δύσκολη ζωή των κατοίκων σε γειτονιές μεγαλουπόλεων; Κατ’ αρχάς, ένας εμπνευσμένος άνθρωπος όπως ο Πατρίκ Μπερνάρ, ιδρυτής της παρισινής «Δημοκρατίας των Υπερ-γειτόνων» στο Παρίσι, σύμφωνα με τον οποίο μια αστική γειτονιά δεν χρειάζεται να είναι εχθρική ή ανώνυμη, όπως αναφέρει δημοσίευμα στην ιστοσελίδα του Pop Up City, δικτύου για τον αστικό μετασχηματισμό, με έδρα το Αμστερνταμ. Ο κ. Μπερνάρ και οι «Υπερ-γείτονες» σύντροφοί του σκοπό έχουν να φέρουν στους δρόμους του Παρισιού την ευχαρίστηση της ζωής σε ένα χωριό. Ολα άρχισαν με μια καλά «οργανωμένη» καλημέρα· ήταν η πρώτη ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ γειτόνων, η οποία σηματοδότησε μια «επανάσταση» στην καρδιά του Παρισιού, πλην όμως καθόλου παρισινού τύπου: δεν στήθηκαν οδοφράγματα ούτε εκτοξεύθηκαν πέτρες από ριζοσπάστες φοιτητές· πόσο μάλλον, δεν κόπηκε στην γκιλοτίνα το κεφάλι κανενός μονάρχη… Η «Καλημέρα» είναι έμβλημα των παριζιάνων «Υπέρ Γειτόνων» Αντίθετα, μια μέρα του Σεπτεμβρίου του 2017, κατά μήκος της Rue de l’Aude στήθηκε ένα τραπέζι 215 μέτρων με 648 καρέκλες, φορτωμένο με σπιτικά φαγητά· και, όπως έγραψε ο Πίτερ Γίονγκ στον Guardian, οι παρευρισκόμενοι κλήθηκαν να φωνάξουν δυνατά την πιο ανατρεπτική από όλες τις λέξεις: bonjour… Εκείνη, λοιπόν, την ημέρα, κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης που θύμιζε χωριάτικο πανηγύρι, οι επαναστάτες ορκίστηκαν πίστη στη «République des Hyper Voisins» ή «Δημοκρατία των Υπερ-γειτόνων». Και από εκείνη τη στιγμή η δημοκρατία, ένα «εργαστήριο κοινωνικού πειραματισμού» που καταλαμβάνει ένα τμήμα του 14ου διαμερίσματος στην Αριστερή Οχθη, με περίπου 50 δρόμους και 15.000 κατοίκους, προσπαθεί καθημερινά να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις της σύγχρονης ζωής στην πόλη, μια ζωής συναλλακτικής, βιαστικής και αναμφίβολα πολύ μοναχικής. Οι άνθρωποι ενθαρρύνονται όχι απλώς να χαιρετούν ο ένας τον άλλον στον δρόμο, αλλά να αλληλεπιδρούν καθημερινά μέσω προγραμμάτων αλληλοβοήθειας, εθελοντικής ανταλλαγής δεξιοτήτων και οργανωμένων συναντήσεων. Επισκευή ποδηλάτων από εθελοντές ««Υπερ-γείτονες» Στερεοτυπικά, ο Παριζιάνος είναι αγενής και εχθρικός, «αλλά η ζωή στην πόλη δεν χρειάζεται να είναι δυσάρεστη και ανώνυμη. Θέλουμε να δημιουργήσουμε ατμόσφαιρα χωριού σε έναν αστικό χώρο» λέει ο Πατρίκ Μπερνάρ, πρώην δημοσιογράφος, κάτοικος της περιοχής και εμπνευστής του εντυπωσιακού project, που κατακτά διαρκώς θαυμαστές πέρα από τα σύνορα της χώρας του. «Η χαρά που προσφέρει η κοινωνικότητα δεν είναι απλώς ένα καλό συναίσθημα» προσθέτει ο Μπερνάρ μιλώντας στον Guardian. «Μπορεί να γίνει ένα ισχυρό πλεονέκτημα, ένας ουσιαστικός οικονομικός και κοινωνικός παράγοντας για την οικοδόμηση των αυριανών πόλεων» τόνισε σε περσινή του συνέντευξη στη βρετανική εφημερίδα. Το Good News Network αναφέρει ότι από το 2019 στη «Δημοκρατία των Υπερ-γειτόνων» έχουν πραγματοποιηθεί εκατοντάδες μικρές εκδηλώσεις. Εκατοντάδες άτομα συμμετέχουν σε εβδομαδιαία brunch και απεριτίφ μετά τη δουλειά σε τοπικά εστιατόρια, οργανώνονται πολιτιστικές εκδρομές, αφηγήσεις αναμνήσεων από μεγαλύτερους σε νεότερους, παιδικές δραστηριότητες και πολλά άλλα. Τραπεζάκια έξω και απεριτίφ για ηλικιωμένους ««Υπερ-γείτονες» Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, εξάλλου, που ανέδειξε τις ποιότητες της αλληλεγγύης, οι «Υπερ-γείτονες» κινητοποιήθηκαν πουλώντας χειροποίητα αγαθά, φτιάχνοντας μάσκες, παραδίδοντας ψώνια σε ευάλωτους γείτονες και ψήνοντας κέικ για να στηρίξουν μια τοπική φιλανθρωπική οργάνωση. Κρίσιμη, επίσης, είναι η ψηφιακή πτυχή των δραστηριοτήτων: δημιουργήθηκαν δεκάδες ομάδες στο WhatsApp, μεταξύ των οποίων κάποιες αφιερωμένες στην επισκευή χαλασμένων συσκευών, την πώληση μεταχειρισμένων αγαθών και την κοινή χρήση πόρων υγειονομικής περίθαλψης, ακόμη και τη φροντίδα κατοικίδιων, όταν υπάρχει ανάγκη. Μια φορά τον χρόνο, μάλιστα, διοργανώνεται επετειακά ένα «επίσημο» δείπνο κατά μήκος της Rue de l’Aude. Μια φορά τον χρόνο διοργανώνεται επετειακά το μεγάλο τραπέζι κατά μήκος της Rue de l’Aude Θυμάστε την ιδέα του γαλλοκολομβιανού ακαδημαϊκού Κάρλος Μορένο για τις «Πόλεις των 15 λεπτών»; Ο εμπνευστής των «Υπερ-γειτόνων» τη συμπυκνώνει σε «Χωριά των τριών λεπτών» ή «Μικρογειτονιές», όπως ονομάζει το δικό του concept, στο οποίο κατά τη γνώμη του «πρέπει να επικεντρωθεί η αστική στρατηγική». Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του, το Παρίσι μπορεί να φιλοξενήσει 150 τέτοια «αστικά χωριά»: «Η χαρά που προσφέρει η κοινωνικότητα είναι ένας πλούτος που κοιμάται. Οταν ξυπνάμε την αίσθηση του τόπου και της κοινότητας, οι πολίτες και ο αστικός ιστός μεταμορφώνονται» λέει σήμερα, μετά από εμπειρία έξι χρόνων, ο Μπερνάρ στους New York Times για το πείραμά του, που εν το μεταξύ έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον διεθνώς. Συνάντηση οικογενειών με παιδιά σε πλατεία του 14ου διαμερίσματος Με σύνθημα να μεταμορφώσει τους γείτονες, που αλληλεπιδρούν πέντε φορές την ημέρα, σε κάποιους που το κάνουν 50 φορές την ημέρα, το παριζιάνικο project βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτού που οι πολεοδόμοι χαρακτηρίζουν ως ένα ταχέως διευρυνόμενο κίνημα για την ανάκτηση των πόλεων από την αρχή και την αναμόρφωση των αστικών κέντρων μέσα από ένα υπερτοπικό πρίσμα στενής αλληλεπίδρασης, αλληλοϋποστήριξης και αίσθησης γειτονίας. Να σημειωθεί, εξάλλου, ότι στους ««Υπερ-γείτονες» συμμετέχουν Αφρικανοί, Ασιάτες και Αραβες. Οι υποστηρικτές του εγχειρήματος λένε ότι οι πόλεις του μέλλοντος πρέπει να αποτελούνται από χωριά, δημόσιους χώρους και γειτονιές. Και στο Παρίσι (όπως και σε άλλες μεγαλουπόλεις), όπου οι μειονότητες συχνά νιώθουν ότι περιθωριοποιούνται κοινωνικά και γεωγραφικά, η πρόθεση είναι να μην υπάρχουν αποκλεισμοί, έτσι ώστε να αποφεύγονται περιστατικά ξεσπάσματος βίας όπως αυτά που συντάραξαν τη γαλλική πρωτεύουσα στις αρχές Ιουλίου. Περιαματικά μοντέλα αλλαγής του τρόπου αστικής ζωής Είναι γεγονός ότι οι προσπάθειες για τη βελτίωση της ζωής στις μεγαλουπόλεις πολλαπλασιάζονται και αλληλοσυμπληρώνονται. Στο Παρίσι, η «Πόλη των 15 λεπτών» του Μορένο παρέχει κρίσιμες φυσικές υποδομές, ενώ το «Χωριό των τριών λεπτών» του Μπερνάρ αφορά στην προσαρμογή της γειτονιάς στις συγκεκριμένες ανάγκες και στα χαρακτηριστικά της τοπικής κοινότητας. Δενδροφύτευση στο πεζοδρόμιο της Rue de l’Aude Η Βαρκελώνη έχει δημιουργήσει 503 «superblocks» (μικρογειτονιές επιφάνειας 400 μ. επί 400 μ.) σε όλη την πόλη, που επικεντρώνονται σε κοινοτικά έργα, χώρους πρασίνου και κινητικότητας. Οι Σκανδιναβικές χώρες συναγωνίζονται ποια θα δημιουργήσει πρώτη την «πιο πράσινη πόλη». Ειδικότερα στη Σουηδία, ο σχεδιασμός της «Πόλης του ενός λεπτού» στοχεύει να κάνει τους δρόμους «υγιείς, βιώσιμους και ζωντανούς» έως το 2030. Μάλιστα, πιλοτικές εφαρμογές σε σουηδικές πόλεις, μεταξύ των οποίων και η Στοκχόλμη, έδειξαν ότι η κίνηση στους δρόμους αυξήθηκε κατά 400%. Αλλες παγκόσμιες μεγαλουπόλεις, όπως το Βανκούβερ, το οποίο αναπτύχθηκε γύρω από ένα πλέγμα σιδηροδρομικών γραμμών στα τέλη της δεκαετίας του 188ο, έχουν ήδη έναν ιδανικό καμβά –στο πνεύμα της «Πόλης των 15 λεπτών»– για την προώθηση της γειτονίας στο όνομα της ευημερίας των πολιτών, της οικολογικής συνείδησης και της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε ολόκληρο τον πλανήτη υποστηρίζουν ολοένα και περισσότερο την υπερτοπική προσέγγιση. Τον Ιούνιο, το «Πρόγραμμα Ανθρώπινων Οικισμών» του ΟΗΕ, το οποίο επικεντρώνεται στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, λανσάρησε το «Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Αειφόρας Εγγύτητας» για να προωθήσει ένα μοντέλο πολεοδομικού σχεδιασμού το οποίο περιγράφεται ως «βασικός παράγοντας, ικανός να προάγει την ανθρώπινη ευημερία και την αποτελεσματική δράση για το κλίμα». Το concept του Πατρίκ Μπερνάρ στοχεύει, ωστόσο, σε κάτι πολύ περισσότερο από τη χαρά που προσφέρει η κοινωνικότητα, την οποία ο ίδιος χαρακτηρίζει «οικονομικό παράγοντα». Με τις δράσεις τους οι «Υπερ-γείτονες» έχουν θέσει πολύ υψηλότερους στόχους, όπως η υγεία, οι μετακινήσεις και το κλίμα, επισημαίνουν οι New York Times. Ενθαρρύνοντας τους κατοίκους να επενδύουν συναισθηματικά και σωματικά στους δημόσιους χώρους στους οποίους ζουν, υποστηρίζει ο Μπερνάρ, θα είναι λιγότερο πιθανό να ρίχνουν σκουπίδια ή αποτσίγαρα, περιορίζοντας έτσι το κόστος καθαρισμού. Ενημέρωση των κατοίκων στο Facebook για τους κάδους απόρριψης αποβλήτων τροφίμων Ακόμη, σε συνεργασία με τη ΜΚΟ Les Alchimistes, έχουν εγκατασταθεί κάδοι κομποστοποίησης για 800 «Υπερ-γείτονες», οι οποίοι επεξεργάζονται 60 τόνους οργανικών αποβλήτων ετησίως. Το project κρίθηκε μάλιστα τόσο επιτυχημένο ώστε ο Δήμος ενέκρινε ένα κονδύλι 31.000 ευρώ για την εγκατάσταση επιπλέον οκτώ κάδων. Με την υποστήριξη του Συμμετοχικού Προϋπολογισμού της πόλης, δε, ο οποίος επιτρέπει στους πολίτες να ψηφίζουν για τις δημοτικές δαπάνες, η «Δημοκρατία των Υπέρ Γειτόνων» έχει ήδη μετατρέψει μια ξεχασμένη πλατεία σε ζωντανό χώρο εκδηλώσεων. Εχει, επίσης, υποβάλει αίτηση χρηματοδότησης για την αγορά κοινόχρηστων φορτιστών ηλεκτρονικών ποδηλάτων και ενός ηλεκτρικού ποδηλάτου cargo για τη μεταφορά εμπορευμάτων από τους κατοίκους, ενώ σύμφωνα με πρόσφατες πληροφορίες των New York Times οι «Hyper Voisins» φιλοδοξούν να ανοίξουν στη «Δημοκρατία» τους ένα νέο ιατρικό κέντρο, προσαρμοσμένο στις τοπικές ανάγκες. Πηγή: Protagon.gr
Σχόλια - Facebook Comments